Hij is al even in het land, maar vandaag komt Sinterklaas dan eindelijk bij de kindertjes thuis. Zo ook, Deo volente, bij Diederik Samsom. De voorman van de PvdA kan wel wat lekkers gebruiken na deze week. Hopelijk heeft de goedheiligman daarom zijn gedrag van de afgelopen maanden als zoet beoordeeld. Dat deden de kiezers in ieder geval niet want de PvdA schommelt nog altijd rond een schamele elf zetels. De volgende peiling zal, als Samsom er nog zit, niet veel beter zijn.
Twee weken geleden verscheen een publieke mea culpa in de vorm van het rapport-Hamming. Nog geen vierentwintig uur later was de fractie twee leden en een deel van de zo begeerde allochtone achterban kwijt. Ineens bleek de deels joodse identiteit van Lodewijk Asscher toch wel een dingetje en werd de rol van Ahmed Marcouch als secondant glashelder. Daarna leek het een kwestie van tijd tot Samsom de eer aan zichzelf zou houden. Tot de verkiezingen voor de Provinciale Staten, in ieder geval. Dan zou hij om de welbekende hem moverende redenen zichzelf verexcuseren en het leiderschap aan Asscher overdragen. Er zijn slechtere wisselingen van de wacht geweest.
Het is maar de vraag of een vreedzame aftocht na de verkiezingen nog tot de mogelijkheden behoort. Afgelopen woensdag vond in de kamer het Grote Klimaatdebat plaats. Onderdeel daarvan was een bespreking van alternatieve energiebronnen, waaronder schaliegas. Minister Kamp verklaarde ruim een jaar geleden nog dat er met de PvdA wel “mogelijkheden” te zien om “bij elkaar in de buurt te komen” wat betreft schaliegas. De lijn van de PvdA luidde tot nu toe dan ook dat niets uitgesloten was. Dat was in eerste instantie dus ook de toon van Samsom in het debat. De PvdA is altijd voor onderzoek, Samsom de ingenieur gaf aan als geen ander te begrijpen hoe belangrijk dat is. Daarna kwam echter een curieuze aap uit de mouw, eentje die eigenhandig het PvdA-standpunt over schaliegas veranderde. De PvdA is nooit tegen onderzoek, benadrukte Samsom nogmaals, maar voor fracking is Nederland simpelweg te dichtbevolkt.
Dat is helder genoeg: een partij kan de koers wijzigen. Dat dit vervolgens draaien wordt genoemd hoort bij het politieke spel, daar wordt voortschrijdend inzicht nogal eens verward met huichelarij. Het riekt naar hypocrisie, want geen enkele partij zal altijd ten koste van alles vast blijven houden aan dezelfde standpunten. Behalve de heren van de SGP, die haalden in het klimaatdebat gewoon het rentmeesterschap over Gods schepping aan, terwijl Marianne Thieme wederom over de arme runderen begon. Wat Samsom deed was zo gek niet, het vestigde in ieder geval de aandacht op het beleid van zijn partij. Het was alleen prettig geweest wanneer hij zijn wende van te voren even met zijn eigen fractie gedeeld had.
Dat bleek niet het geval, zo ontdekte de Telegraaf. En passant bleek dat het Kamerlid met de portefeuille energie, Jan Vos, overdag slaapt. Gevraagd naar het nieuwe standpunt van de partij over schaliegas bleek Vos van niets te weten. Oei. Daarna waren de lijntjes binnen de PvdA ineens toch bijzonder kort. De krant van wakker Nederland werd vriendelijk verzocht even bij Samsom langs te komen om daar de lucht te klaren. Volgens de journaliste in kwestie, Inge Lengton, ging Samsom “over de rooie”. Het noemen van de aanstaande verkiezingen viel totaal verkeerd bij de getormenteerde leider van de PvdA, die stelde dat deze “geen MOER” te maken hebben met de nieuwe wending van de partij. Samsom zou daarna nog verklaren dat het hele gesprek off the record plaatsvond, hetgeen de Telegraaf overduidelijk al dan niet terecht negeerde door de tirade van Samsom te publiceren.
Of Samsom inderdaad “over de rooie” ging blijft een kwestie van interpretatie, maar hij zal uit zijn slof geschoten zijn. Een krant, zelfs een krant die wel houdt van een relletje en bepaald niet vriendelijk tegenover de PvdA staat, zal niet zo ver gaan de teneur van een gesprek volledig te verzinnen. Samsom erkende later tevens dat hij los ging, toen hij nota bene bij de NOS – volgens hem het Nederlandse equivalent van FOX News – toegaf dat het verhaal “accuraat” was. Tegen diezelfde NOS zei Samsom dat hij het “onverwachts” vond dat de Telegraaf het gesprek over drie pagina’s uitspreidde. Het is te hopen dat dat een grap was.
Dat Samsom zich liet gaan tegenover de zoveelste journalist – eentje die ook nog op uitnodiging van hem langs kwam – kan een keuze geweest zijn. Het opvijzelen van het imago door even flink tekeer te gaan tegen de lamestream media behoort tot de mogelijkheden van een in zwaar weer verkerende politicus. Daarmee laat Samsom niet noodzakelijkerwijs zien dat hij “de grip” begint te verliezen, zoals Lengton schrijft. Het toont tevens hart voor de zaak, een poging om het volk te tonen dat hij echt zijn uiterste best doet om dit land beter te maken, ook al faalt dat jammerlijk.
Maar. Als Samsom werkelijk meent dat hij niet verwachtte dat de Telegraaf hier mee aan de haal zou gaan als ware het de heilige graal, dan is hij zijn tegenwoordigheid van geest verloren. Je al dan niet bewust laten gaan in een gesprek is één ding. Dat je daarna, als de rust is wedergekeerd en je hebt kunnen overleggen met de imagodokters en andere moderne sjamanen, daadwerkelijk je strot uit krijgt verbaasd te zijn over het handelen van de pers, is iets heel anders. De grip ben je dan inderdaad kwijt, niet alleen op je partij maar ook op de werkelijkheid. Er rest dan eigenlijk niets anders dan een stille politieke euthanasie om Samsom uit zijn lijden te verlossen. Heeft iemand nog een pil van Drion liggen ergens?
