De porno-industrie loopt vaak voorop. De meest prangende vraag voor dagbladuitgevers, serieproducenten en andere mediamakers van dit moment is gratis content. Hoe moeten ze omgaan met kijkers en lezers die hun nieuws en series vrij van het internet plukken? Die kwestie zit pornomakers al veel langer dwars. De rest van de media kijkt dan ook scherp naar de oplossingen waarmee zij komen. Een daarvan is het aanbieden van premium content. Dat doet de adult entertainment industry bijvoorbeeld door zich te richten op vrouwen. Zij zien vrouwen namelijk nieuwe power consumers. Maar wat is vrouwenporno en kan er ook zoiets bestaan als feministische porno?
Wetenschappelijk onderzoek vanuit cultural studies-perspectief kijkt naar media in drie fases. Het kan gaan om het bestuderen van productiecontexten, de tekst zelf (en beeld geldt daarbij ook als tekst) of om receptiepraktijken.
Steeds meer vrouwen gaan porno maken. Traditioneel werd de porno-industrie geleid door mannen en waren vrouwen slechts uitvoerend als actrices. Pornosterren zijn meestal vrouw: de mannelijke acteurs genoten altijd al minder faam. Vraag maar eens aan een collega of hij/zij drie pornosterren kan noemen. Tenzij hij/zij graag kijkt naar mannen die het met mannen doen, zullen dat vooral vrouwen zijn. Met sterrenstatus kwam macht en zo geschiedde het dat vrouwen meer de rol van producent hebben opgenomen.
Dat is natuurlijk al een teken van emancipatie. Het wordt pas feministisch als makers zich ook actief inzetten om de positie van vrouwen in het veld te verbeteren, bijvoorbeeld door te zorgen voor betere werkomstandigheden. Dat hoeft niet per se zo te zijn. Het is namelijk helemaal niet vanzelfsprekend dat een vrouw op een andere manier porno maakt dan mannen. Het is ook niet zo dat hiervoor vrouwelijke makers nodig zijn. Ook mannen kunnen zich inzetten voor de feministische zaak.
Heteroporno gaat meestal uit van de mannelijke blik (the male gaze noemen we dat). Dat is ook meteen een reden waarom vrouwen de sterren zijn: hun lichamen komen het meeste in beeld. Dat betekent niet dat hun plezier voorop staat. Bij het hoogtepunt verschuift de camera zijn blik namelijk naar het mannelijk orgasme. Daarom zien we wel cream pies maar is de vrouwelijke variant daarvan onbestaand (of in ieder geval een hele kleine niche, daar wil ik vanaf zijn).
Een pornofilm zou je feministisch kunnen noemen als de beelden vrouwelijke seksualiteit vieren. Met zo’n invulling is heel veel porno al feministisch. De uitzonderingen zijn dan scènes waarin vrouwen het zichtbaar niet naar hun zin hebben. Het is hierbij noemenswaardig dat de Britse overheid onlangs in een bizarre move heeft besloten om juist de verbeelding van vrouwelijk genot aan banden te leggen.
Tot slot kan je kijken naar wat vrouwen graag willen zien. Hier bestaan allerlei assumpties over. Zo zouden vrouwen meer dan mannen behoefte hebben aan een geloofwaardig verhaal en zouden vrouwen liever naar natuurlijke lichamen kijken dan naar siliconenborsten. Dusk TV zendt porno voor vrouwen uit – porna noemen ze dat. De invulling heeft Dusk gecrowdsourcet aan een panel. Porna is dan porno die vrouwen kiezen. Onlangs publiceerde Pornhub een lijstje met populairste zoektermen uitgesplitst naar geslacht. Voor vrouwen staat lesbian op 1 en gay male op 2. Op nummer 3: teen. De voorkeuren van mannen: teen, MILF en mature.
De pragmatische cirkelredenering van Dusk legt hier precies het probleem bloot. Gemiddeld gezien kijken heterovrouwen misschien wel naar andere porno dan heteromannen, maar het is lastig daar een patroon te ontdekken. We blijven steken bij verschillen in gemiddeldes tussen mannen en vrouwen, zonder te kijken naar de verschillen tussen vrouwen. Feminisme heeft hier niets mee van doen.
Porno kan dus feministisch zijn, maar dat geldt alleen voor de productiekant. Eindproducten die komen in een versie voor mannen en een versie voor vrouwen zijn essentialistisch en seksistisch. Vrouwenporno lijkt daardoor op Lego Friends. Het is marketing die de plank misslaat door alle meisjes/vrouwen over een kam te scheren.
