Lange tijd dacht eurosceptisch Nederland dat GroenLinks-Europarlementariër Judith Sargentini alleen herinnerd zou worden omdat ze ooit een domme tweet de wereld in stuurde. Ze noemde het ‘hysterie’ om te denken dat ISIS-strijders samen met Syrische vluchtelingen naar Europa komen. Toen later bleek dat er wel degelijk ISIS-strijders zijn meegekomen, was dat voor sommigen de ultieme bevestiging: die naïeve Sargentini had het totaal verkeerd gezien, ze is een volslagen idioot en heeft zich voor de rest van haar leven gediskwalificeerd.
Deze week bleek het toch even anders te liggen. De ster van Sargentini is tot zo’n grote hoogte gestegen dat al haar tweets voor altijd zijn vergeten. Ze schreef een rapport over de teloorgang van de democratie in Hongarije en kreeg woensdag in Straatsburg steun van een meerderheid in het Europees Parlement. Een hele prestatie en dus nam de hysterie onder eurosceptici meteen weer enorme vormen aan, met name over de machtsgreep die uit de Straatsburgse stemming zou blijken. Daarom is het nu tijd voor wat geruststellende woorden.
Het nieuws van deze week laat eurosceptici hun oude verhaaltje nog eens afdraaien. U kent dat riedeltje ondertussen wel: de EU grijpt de macht, is eigenlijk een soort dictatuur en straks hebben de lidstaten niets meer te zeggen. Sargentini werkt uit volle overtuiging mee aan de teloorgang van de natiestaat, om te beginnen in Hongarije. We zien hier hoe stevig eurosceptici in hun eigen bubbel zitten: als ze iets langer nadenken zien ze dat het nieuws van deze week juist aantoont dat hun angstbeelden over een Europese superstaat onzin zijn.
Dat de situatie in Hongarije zo slecht is, laat zien dat de EU maar weinig kan doen. Al het applaus voor Sargentini suggereert nogal wat, maar de situatie blijft gewoon de oude. De EU heeft geen leger om Hongarije binnen te vallen en Orban van zijn post te verdrijven. De EU kan Hongaarse wetgeving niet zomaar even buiten werking stellen en Hongarije bepaalt als het erop aankomt zelf of ze zich aan Europese regels houdt. Als het land dat niet doet, kan de EU wel allerlei procedures starten, maar die duren jaren en ze hebben nog een ongewisse uitkomst ook.
De regeringsleiders zijn nu aan zet om Hongarije haar stemrecht te ontnemen. Ze moeten unaniem beslissen en de kans dat dat gaat lukken is nogal klein, want Hongarije heeft de steun van Polen. Ondanks alle inspanningen van Sargentini wordt Hongarije dus niet gestraft. En zelfs als dat wel zou gebeuren, kan Orban in zijn eigen land nog steeds zijn gang gaan. Brussel kan de persvrijheid in Hongarije niet zelf herstellen. Wat dat betreft heeft de stemming over het rapport van Sargentini veel weg van getuigenispolitiek. Precies zoals eurosceptici dat graag zien: echt beleid komt er vrijwel zeker niet uit voort. Dat blijft nationaal.
De macht van de EU valt in deze zaak erg tegen en dat geldt al helemaal voor het Europees Parlement. De beste illustratie komt van Judith Sargentini zelf: ze stopt als Europarlementariër. Ze verwacht vanuit het Europees Parlement geen verbeteringen meer te kunnen realiseren op het gebied van asiel en migratie. Dat schaadt haar motivatie. Vraagje aan eurosceptici: duidt dit erop dat de EU ontzettend machtig is? Of zou het kunnen zijn dat de EU overloopt van ambitie, maar dat daar in de harde werkelijkheid vaak weinig van overblijft omdat de lidstaten nog steeds het laatste woord hebben?
