Als het aan de Tweede Kamer ligt gaat het echt gebeuren. Dan staan op 16 november 2026 de Koning van Nederland en de President van de VS handenschuddend op Fort Oranje op Sint Eustatius (‘Statia’) om 250 jaar banden tussen onze landen te vieren. Weinig Nederlanders zullen het kleine Caribische eilandje Statia kennen, maar in Amerika is dat anders. Vanwege de First Salute, het kanonschot dat hier in 1776 werd afgevuurd en waarmee het schip USS Andrew Doria, onder Amerikaanse vlag, werd begroet. Daarmee was Nederland het eerste land dat de Verenigde Staten erkende als onafhankelijke natie. Woensdagavond heeft staatssecretaris van Koninkrijksrelaties Raymond Knops het voorstel van mijzelf en VVD-Kamerlid Bosman voor de viering van 250-jaar relaties overgenomen, waardoor de stemming volgende week dinsdag nog maar een formaliteit lijkt. Soms kan het snel gaan in de politiek, het is nog maar twee weken geleden dat ik op deze website het voorstel deed voor deze historische herdenking en nu al is er brede politieke steun. Dit voorbeeld laat ook zien dat in de Tweede Kamer het historisch besef groeit.
Woensdag was sowieso al een dag vol geschiedenis in de Tweede Kamer, die middag had minister-president Mark Rutte al ons voorstel overgenomen om onderzoek te gaan doen naar de resten van Johan van Oldenbarnevelt, die op 13 mei 1619 door toedoen van de Oranjes op het Binnenhof werd onthoofd. Respect hebben voor de geschiedenis betekent ook aandacht besteden aan de duistere kanten van het verleden. De staatsman Johan van Oldenbarnevelt speelde een belangrijke rol in de Tachtigjarige oorlog, onze onafhankelijkheidsstrijd tegen Spanje, en in de opbouw van de machtige Republiek der Nederlanden, maar hij was ook een medeoprichter van de Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC, 1602) die zo’n belangrijke rol speelde in ons koloniale verleden in Nederlands-Indië. In de Cariben was daarvoor een ‘zusterbedrijf’ actief, de West-Indische Compagnie (WIC, 1621). In de Cariben werd door de WIC veel geld verdiend met de handel in goud en slaven. Statia werd in 1636 door de WIC in bezit genomen. Gedurende de Amerikaanse onafhankelijkheidsoorlog tegen de Britten (1775-1783) verdiende ons land veel geld met het bewapenen van de Amerikanen, via deze Caribische achterdeur.
Woensdag 10 oktober was het ook precies acht jaar geleden dat Statia als ‘gemeente’ onderdeel werd van ons land, evenals Saba en Bonaire (Aruba, Curaçao en Sint Maarten zijn onafhankelijke staten in het Koninkrijk). Als je nu gaat wandelen door de straten van Oranjestad, dan wandel je door Nederland. Maar wel een stuk van ons land dat ernstig is verwaarloosd, met name door corruptie en vriendjespolitiek door de lokale politici, die vooral aan zichzelf dachten en niet aan de belangen van de bevolking. Als je over het eiland loopt (met zo’n 3.000 inwoners) snap je ook waarom er zoveel mis gaat, als je ziet hoe tien ministeries vanuit het verre Europa zich bezig houden met lokaal bestuur in de Cariben. In 2010 heb ik tegen de huidige staatkundige verhoudingen gestemd, omdat ik niet overtuigd was dat we vanuit Den Haag deze eilanden zouden kunnen besturen. Maar nu we die verantwoordelijkheid toch hebben moeten we het de komende acht jaar beter doen. Door na te denken over ons verleden en te beseffen wat ons bindt, zoals de viering van de First Salute in 2026. Dit is ook een reden om ervoor te zorgen dat Statia er over acht jaar eindelijk beter voor staat.
