Kerst, het feest van de geboorte van Jezus Christus. Maar wat vieren we dan, waar staat Christus voor? Zijn boodschap lijkt eenvoudig: ‘Behandel anderen steeds zoals je zou willen dat ze jullie behandelen.’ Maar deze eenvoudige boodschap is ook confronterend: ‘Waarom kijk je naar de splinter in het oog van je broeder of zuster, terwijl je de balk in je eigen oog niet opmerkt?’ Jezus was een profeet, maar ook een revolutionair, één van de eersten die streed voor de gelijkwaardigheid van alle mensen.
“Het is gemakkelijker voor een kameel om door het oog van een naald te gaan dan voor een rijke om het koninkrijk van God binnen te gaan.” Christus had niet erg veel op met rijkdom. Niet uit jaloezie, maar uit mededogen, omdat geld corrumpeert. Christus was de grote gelijkmaker. Rijken en armen, mannen en vrouwen, familie en vreemdelingen, iedereen was volgens hem geschapen naar hetzelfde evenbeeld. Hij verzette zich dan ook tegen slavernij, achterstelling van vrouwen en uitsluiting van vreemdelingen. De keizer was niet beter dan een bedelaar, een koopman niet minder zondig dan een prostituee.
De eerste christenen leefden in het Romeinse Rijk, waar deze leer snel aan invloed won. Veel mensen hadden blijkbaar veel te winnen bij een geloof in gelijkwaardigheid. Maar ook voor de Romeinse elite bleek deze leer bijzonder aantrekkelijk. Hun reusachtige rijk dreigde uiteen te vallen, de greep van de Romeinen op gebieden ver buiten Rome dreigde steeds meer te verslappen. Een gemeenschappelijke godsdienst zou de eenheid weer kunnen herstellen. In de vierde eeuw werd het christendom dan ook de officiële godsdienst van het hele Romeinse rijk.
Na de omarming van de nieuwe religie noemden eerst de keizers en later de pausen van Rome zich voortaan de plaatsvervangers van Christus op aarde. Dat verklaart wellicht waarom het christendom zo’n dubbelzinnig karakter kreeg. Machthebbers beriepen zich op Christus voor behoud van de bestaande maatschappelijke verhoudingen, als een goddelijke orde op aarde. Maar revolutionairen lieten zich inspireren door precies hetzelfde verhaal, in hun strijd tegen die machthebbers en voor gelijkwaardigheid. De nieuwe paus Franciscus is in korte tijd een typisch symbool geworden van deze christelijke dubbelheid.
