Er lag te veel sneeuw op uw dak, u hebt te veel mollen in uw tuin, u slaat te hard met de deuren; u hebt een te zware zitbank, uw verwarming staat te hoog, u loopt te vaak over uw stoep; uw paard is te zwaar, u hebt te zware dakpannen, uw bovenbuurman is te zwaar; de bomen rondom uw huis zuigen ongelijke hoeveelheden water op, u hebt te vaak de was opgehangen op uw balkon, nadat uw twee dochters zijn verhuisd zijn de douchepatronen in huis veranderd. Het waren opmerkelijke smoezen die Groningers te horen kregen, nadat hun huis was verzakt en specialisten van de NAM de schade kwamen opnemen.
De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) is verantwoordelijk voor de gaswinning in Groningen. Het bedrijf is eigendom van Koninklijke Shell en ExxonMobil. Honderden miljarden zijn al verdiend met de aardgaswinning, maar op het herstel van de schade wordt flink beknibbeld. De baas van Shell is Ben van Beurden. Weinig mensen zullen hem kennen, maar toch is hij de machtigste ondernemer in ons land. Hoewel ‘ondernemer’ eigenlijk niet het juiste woord is, dit soort Bovenbazen heeft zelden iets ‘ondernomen’, ze lopen nooit echt financieel risico en krijgen altijd betaald. Van Beurden werkt al 35 jaar bij Shell.
Vorige week werd bekend dat Shell geen belasting betaalt over de winst die het bedrijf in Nederland maakt, dankzij allerlei fiscale trucs die door de politiek mogelijk zijn gemaakt. Nationale bedrijven betalen 25 procent belasting over hun winst, bij de multinational Shell is dat dus nul procent. Dat is zeker geen toeval, de politiek luistert altijd goed naar Shell. Onze minister van Financiën Hoekstra (CDA) komt van Shell, evenals de minister van Buitenlandse Handel Kaag (D66). Dat geldt ook voor minister Wiebes (VVD) van Economische Zaken, die verantwoordelijk is voor de afhandeling van de schade in Groningen.
“Ik pomp alles op wat ik kan oppompen”, zei Ben van Beurden in een zeldzaam interview met Nieuwsuur, naar aanleiding van het klimaatakkoord van Parijs. De Bovenbaas voelde geen behoefte om zich beter voor te doen. Waarom zou hij ook, Ben van Beurden heeft heel veel macht. Niet alleen is hij de baas van een grote multinational, maar ook van een diplomatiek imperium. Het ministerie van Buitenlandse Zaken detacheert diplomaten bij Shell en mensen van Shell werken als diplomaat bij de ambassades. Nederlandse diplomaten dienen de belangen van Shell in landen waar deze multinational grote belangen heeft.
Shell loopt de deur plat bij de ambtenaren en minister van Financiën en bij het torentje van de minister-president. Dat konden we allemaal lezen in de stukken die de Tweede Kamer had opgevraagd in het debat over de afschaffing van de dividendbelasting. Shell lobbyt al dertien jaar voor afschaffing van deze belasting. De reden is eenvoudig, dit is zo’n beetje de enige belasting die het bedrijf nog moet betalen. Premier Rutte verwees bij de verdediging van zijn voorstel om de dividendbelasting af te schaffen naar onderzoek van de Erasmus Universiteit, maar later bleek dat dit uiterst dubieuze rapport was betaald door Shell.
Ben van Beurden weet bijna alle politici aan het Binnenhof te vinden, maar mij is het nooit gelukt om hem te spreken. Zelfs niet toen ik hem een prijs wilde aanbieden, toen hij een salarisverhoging kreeg van ruim 60 procent, tot zo’n 8,3 miljoen euro, dat is meer dan 23.000 euro per dag. Iemand die zo kan graaien verdient een prijs. Maar toen ik Van Beurden persoonlijk een Gouden Hark wilde aanbieden, bleek de Bovenbaas niet aanwezig. Niemand wist waar hij was. Misschien was hij ergens goedkope smoezen verzinnen voor de Groningers, om te voorkomen dat Shell de schade van de aardbevingen zou moeten betalen.
In de serie over De Bovenbazen schreef Ronald van Raak eerder over Ralph Hamers van ING en Paul Polman van Unilever.
