Een bekend gezegde luidt: ‘Het is de toon die de muziek maakt’. Dat geldt zeker in de Haagse politiek. Het politiek theater begint weer op 13 januari met het bekende vragenuurtje en de daarop volgende debatten. Wat voor jaar wordt 2015 voor het kabinet? Wordt het politiek oogsten wat er in 2012 is gezaaid? Dan moeten er nog heel wat bananen worden gepeld. Politieke bananen wel te verstaan, die nogal eens achteloos worden weggeworpen in de Haagse wandelgangen. In de Tweede- en Eerste Kamer zijn we vaak getuige van drama’s soms met een lach en een traan. In het nieuwe jaar zullen we weer zien wat voor voorstellingen de nieuwsconsument krijgt voorgeschoteld. De onverschilligheid, het wispelturige, het ongeduldige en de ‘voor wat hoort’ wat spelletjes.
Vandaag lanceer ik de ‘Bananenschillen’ opera, een vorm van muziektheater onderdeel van de westerse klassieke muziekcultuur. Ooit ontstaan in de vierde eeuw voor Christus en beschreven door Aristoteles. Hij zag drama als de imitatie van het leven. En politiek is drama in optima forma. De laatste bananenschil waar Rutte II bijna het loodje moest leggen was de zorgwet van VVD-minister Schippers, die door de Eerste Kamer werd verworpen. Het zou een peulenschil worden, dachten de weglachende politici Rutte en Samsom. Maar ze hadden de bananenschil niet zien liggen die drie PvdA-senatoren in de Eerste Kamer hadden neergelegd en ja dan glij je uit en val je op je bek. De ‘Bananenschillen’ opera met in de hoofdrollen de aantrekkelijke Edith Schippers, de altijd lachende Mark Rutte en de wispelturige Diederik Samsom. De bijrollen worden vertolkt door Lodewijk Asscher, Alexander Pechtold en Geert Wilders. Centraal thema: Valt Rutte II of niet?
Laten we beginnen met de MH17-ouverture. Rutte verkondigt met ferme taal, sloeg zelfs met de vuist op tafel, dat de onderste steen boven zou komen en dat de daders zouden worden opgespoord en bestraft. Dat gaat nooit lukken. Een bananenschil die Rutte zelf voor het kabinet neerlegt. Het internationale onderzoek door het OM naar de ramp duurt zeker tot medio 2016 en staat onder leiding van Nederland. De vraag rijst of dit wel zo handig is. Voormalig topman van Malaysia Airlines, Aziz vreest dat Nederland zichzelf in de voet schiet bij de uiteindelijke rechtsgang die er gaat komen. “Bij vervolging zal de verdediging zich beroepen op een oneerlijk onderzoek. Neutraliteit is daarom erg belangrijk.” Het onderzoek moet worden gedaan door de ICAO, de Internationale Burgerluchtvaartorganisatie van de VN. Aziz: “Volgens het internationale recht moet de VN de leiding nemen. Het is vreemd dat Nederland de leiding heeft genomen. Dat kan politieke redenen hebben.” Misschien dat schrijver A.F.Th. van der Heijden helderheid brengt in zijn boek dat in het najaar van 2015 uitkomt. Hoewel het een fictieve roman wordt, wil de schrijver actuele zaken aan de kaak stellen. Het is oorlog in Europa en in de wereld, en daar wil ik een aantal dingen over melden die ik ophang aan deze vreselijke ramp. Zoals bijvoorbeeld de politieke redenen dat Nederland de daders niet kan of wil berechten. Het kan maar zo zijn dat het kabinet Rutte II er in 2016 niet meer zit en een volgend kabinet daar dan mee wordt opgezadeld. Uiteindelijk is de inschatting dat misschien wordt vastgesteld door welke wapens de MH17 is neergehaald, maar de daders zullen nooit gestraft worden. Dat kan en mag nooit geaccepteerd worden en is voor Mark Rutte als politicus en ook als mens een enorme bananenschil.
Het goede voornemens-lijstje van Rutte en Samsom in deze act bevat maar een hoofdpunt: blijven zitten op het pluche tot de verkiezingen in 2017. Maar dat lijkt niet realistisch. De laatste maanden zijn de spanningen tussen VVD en PvdA boven water gekomen. Tal van problemen tussen de coalitiepartijen worden zichtbaar en de liefde is meer dan bekoeld. Onderlinge misverstanden en slechte communicatie volgen elkaar steeds sneller op. Belasting hervorming, asielkwestie, energieplannen en vooral de zorg, is voer voor een ondergrondse politieke heidebrand. Zoals de kwestie van de vader van PvdA-staatssecretaris Van Rijn, die in de media met emoties sprak over de slechte zorg van zijn vrouw, maar ook de moeder is van Van Rijn. De binnenbrand bij de PvdA over de verworpen zorgwet van VVD-minister Schippers door drie PvdA-senatoren spreken boekdelen. Rutte lijkt zich nog te kunnen beheersen, maar voor hoe lang? De dreiging om een nieuwe zorgwet er door te drukken zonder toestemming van Tweede en Eerste Kamer ligt op de loer. Ook het optreden van PvdA-leider Samsom in de media laat diepe sporen na. De man wordt in de Volkskrant getypeerd als een ‘emotionele, een labiele aanvoerder en een kwaad schreeuwende man’ die zijn zelfbeheersing kwijt lijkt te zijn. Dit naar aanleiding van weer een tweede woede uitbarsting naar de Telegraaf. Op de voorpagina stond met grote chocoladeletters geschreven: SAMSOM OVER DE ROOIE. Een politiek leider onwaardig. De oude actievoerder lijkt terug, boos en fel. Hij heeft zichzelf niet meer in de hand omdat hij zijn boodschap niet meer voor het voetlicht kan brengen. De houdbaarheidsdatum van Samsom zal in het nieuwe jaar wel in zicht komen. En ook binnen de fracties van de sociaal democraten in Eerste en Tweede Kamer borrelt de onvrede. Zeker als blijkt dat zittende Kamerleden niet meer op verkiesbare plekken worden gezet. En dit naar de aanloop van de verkiezingen op 18 maart. Als de liefde in de coalitie voorbij is, kan dat straks maar een ding betekenen: een volgende bananenschil met als gevolg de val van het kabinet.
Ondertussen wrijft D66-leider Pechtold zich in de handen. Hij en zijn partij snakken naar de macht en het pluche. Bij de laatste twee verkiezingen, voor parlement en gemeenteraad boekte zijn partij veel winst en D66 kan in de peilingen op meer zetels rekenen dan de VVD, namelijk 25. Zijn achterban ziet Alexander al in het torentje, maar de weg is lang en de keuze van kiezers op 18 maart nog ongewis. Zal deze vlot pratende politicus er in slagen de macht te grijpen in het politieke drama of niet. De uitslag van de provinciale verkiezingen kunnen catastrofaal uitpakken voor het kabinet. Rutte zegt: ”Hoe de uitslag zal zijn, ik ga door met de coalitie.” En dat kan een hele grote bananenschil worden voor het kabinet. De kiezers bepalen op welke manier het kabinet uitglijdt over deze bananenschil. VVD en PvdA staan er in de peilingen behoorlijk slecht voor en de verwachting is niet dat het in maart veel anders zal zijn. Wat zal de regeringsploeg van Rutte doen als het door de kiezers wordt afgerekend, blijven zitten of opstappen? Of wacht het kabinet nog op de Eerste Kamerverkiezingen in mei? De spanning zal in de aanloop naar de verkiezingen te snijden zijn. Vallen Rutte en Samsom in hun eigen zwaard en moeten ze vertrekken? Worden Edith Schippers en Lodewijk Asscher de nieuwe leiders van hun partij of krijgt Alexander Pechtold de kans van zijn leven op het premierschap? En Wilders? Deze politicus lijkt veel zetels te halen in de peilingen, maar in de praktijk zal de PVV een grote knauw krijgen en valt terug. De uitkomst van de ‘Bananenschillen’ opera is nog ongewis, maar levert drama en sensatie op. Gaat dat zien!
