Over ruim twee maanden zijn er waterschapsverkiezingen. Waterschap Amstel, Gooi en Vecht is er alvast mee aan de slag gegaan. Men heeft een serie video’s gemaakt. De kans dat u deze ooit spontaan zult vinden is minimaal en dat is jammer, want de inhoud van de campagne ‘Zonder waterschap staat alles onder water’ is uiterst interessant. Deze toont de wereldvreemdheid van de oudste Nederlandse bestuurslaag. We mogen ten minste aannemen dat de video’s ons moeten stimuleren te gaan stemmen.
We leren van deze video’s dat Nederland grotendeels onder de zeespiegel ligt en dat polders allemaal een ander waterpeil hebben. Door sluizen en gemalen zorgt het waterschap ervoor dat Nederland niet onder water loopt. Omdat het klimaat verandert en het weer extremer wordt, zijn veilige dijken steeds belangrijker. Moderne technieken worden gebruikt om de sterktes van dijken te meten. Zo weet men precies hoe lang het duurt voordat een polder onderloopt.
Vijftig jaar terug looste iedereen afvalwater in de grachten. Nu zijn er waterzuiveringsinstallaties en voldoet het gezuiverde water aan hoge eisen. Er wordt zoveel mogelijk gelet op duurzaamheid. Er wordt zelfs kunstmest gemaakt met stoffen die bij de waterzuivering worden gewonnen. Het waterschap is ook belangrijk voor cultuurhistorische objecten en er wordt gekeken naar recreatie in allerlei vormen. Van de Vecht tot aan de Amsterdamse grachten.
Het is zeker: de activiteiten van de waterschappen zijn belangrijk. Daar wil waterschap Amstel, Gooi en Vecht ons van doordringen. Het probleem is dat dit burgers niets interesseert en dat is eigenlijk volstrekt normaal. De Rijksdienst voor het Wegvervoer is ook heel belangrijk, net als het CBS, het Europees Comité van de Regio’s en de Stadsregio Rotterdam, maar deze instellingen interesseren burgers ook niets. Burgers willen dat overheden goed functioneren, niet dat ze zich er zelf continu mee bezig moeten houden.
De enige reden waarom het waterschap hier een uitzondering op zou kunnen zijn is omdat er waterschapsverkiezingen bestaan. Maar niemand begrijpt waarom de bestuurders apart gekozen moeten worden, waarom waterschappen geen gewone ambtelijke dienst kunnen zijn of op kunnen gaan in een andere bestuurslaag, zoals het kabinet dat ooit wilde. De enige reden voor de verkiezingen is dat er waterschapsbelasting bestaat. Maar waarom die belasting apart geheven moet worden en de waterschappen niet uit de gewone belasting gefinancierd kunnen worden is al even duister.
Hoe politiek zijn de beslissingen van het waterschap? De laatste video van Amstel, Gooi en Vecht geeft het antwoord. De commentaarstem zegt: ‘Landbouw of natuur? Vissen of zwemmen? Welke investeringen doen we van de waterschapsbelasting? Dilemma’s waar verschillende partijen verschillende standpunten over kunnen innemen.’ De nadruk moet hier liggen op het woordje kunnen. Het zou inderdaad kunnen dat er kleine meningsverschillen bestaan. Maar daar lijkt het niet op.
Over de relevantste thema’s van het waterschap is iedereen het namelijk eens: het water moet schoon zijn en de dijken veilig. Daarvoor zijn geen verkiezingen nodig. Eigenlijk weten de waterschappen dat ook wel en dus komt Amstel, Gooi en Vecht niet met een verdere uitleg waarom de verkiezingen belangrijk zijn. Die uitleg is er namelijk niet. Maar over sportvisserij kunnen inderdaad meningsverschillen bestaan. Is dat voldoende voor verkiezingen?
De waterschappen zien de bui al hangen: het kabinet wilde ze opdoeken en onderbrengen bij de nieuwe landsdelen. Dat plan lijkt op de lange baan te zijn geschoven, maar dat laat onverlet dat de geest uit de fles is en de discussie over de waterschappen zal voortduren. Waarom moeten ze een apart gekozen bestuur hebben, hoe nuttig is dat en vooral: is het echt democratisch? Want dat is bij verkiezingen toch de bedoeling.
Er is weleens kritiek op de zichtbaarheid van Europarlementariërs of gemeenteraadsleden, maar hun zichtbaarheid is immens bij de totaal anonieme ‘gekozen’ bestuurders van het waterschap, die als het erop aankomt nooit gecontroleerd worden. Dan liever een ambtelijke dienst waar in ieder geval de Tweede Kamer nog wat over te zeggen heeft.
Chris Aalberts laat zich graag overtuigen van het nut van waterschapsverkiezingen via [email protected]
