Het sterke van Rutte’s tweede kabinet was dat zijn ploeg vanaf de eerste dag eenheid uitstraalde. Nare roddels of schadelijke lekken uit de ministerraad? Uitzonderlijk. Ministers die via de pers een mediaoorlog met elkaar uitvochten? Kwam niet voor. En zo werd elke crisis van buiten, die begon met het ‘premie-oproer’ direct na presentatie van het regeerakkoord, in het kabinet bezworen. Eenvoudigweg omdat de verhoudingen onderling uitstekend waren. De wil om eruit te komen, was er altijd.
Tot nu toe dan. Want sinds de veelbesproken ‘kerstcrisis’ zijn de spanningen het kabinet ingeslopen. Dat begon de maandag voor de kerst, dus na het wegstemmen van het plan de vrije artsenkeuze af te schaffen. De senaat was speciaal later op reces gegaan om op verzoek van PvdA-minister Plasterk met spoed een wet te behandelen. Als de Eerste Kamer die wet, die de beloning van de top van de publieke sector verder aan banden zou leggen, aannam, kon hij nog op 1 januari worden ingevoerd. De VVD-senatoren stemde tegen. Duidelijk een gebaar naar de drie PvdA-Eerste Kamerleden die de zorgwet van minister Schippers voor de kerst hadden weggestemd.
Omdat de VVD niet nodig was om Plasterk aan een meerderheid te helpen, werd de wet toch aangenomen. Maar nu komt het: de VVD-ministers Schippers en Blok zeggen dat ze de wet niet per 1 januari kunnen opleggen aan respectievelijk de zorg- en corporatiesector. PvdA-minister Bussemaker voorziet daarentegen geen problemen om het onderwijs aan de nieuwe beloningsnorm te binden. Weer een opgeheven middelvinger van de VVD naar coalitiepartner PvdA. Wat nou crisis opgelost?
Maar daarbij stopt de treiterij niet, zo werd maandag duidelijk uit een artikel in de Volkskrant. Daarin werd beschreven dat VVD en CDA voor kerst aanvullende vragen hadden gesteld over het beperken van bankiersbonussen. Door deze move moest PvdA-minister Dijsselbloem de het verder aan banden leggen van bankiersbonussen, een vurige wens van links, uitstellen. De maatregel staat in het regeerakkoord, waaronder de handtekeningen van PvdA en VVD staan.
Kwamen crises voorheen van buiten, nu is de crisis Rutte II ingeslopen. Tussen Rutte en Asscher zit het van buitenaf bezien nog goed, maar de bovengenoemde VVD- en PvdA-ministers zijn openlijk het gevecht met elkaar aangegaan. Dat duidt meestal, zoals bij Balkenende I, op de aanstaande val van een kabinet. Meestal, want Rutte is een tovenaarsleerling. Ga maar na: hoeveel commentatoren hadden voor de kerst al niet de val van het kabinet ingeluid? Collega Kees Boonman (1Vandaag/Kamerbreed) wist na de kerstcrisis de situatie treffend samen te vatten: “Het kabinet is gevallen, alleen is niemand opgestapt.” En zo is het maar net. De val van het kabinet lijkt een kwestie van tijd.
