In de Telegraaf stond zaterdagochtend naast het interview met Klaas Dijkhoff (waarin zoveel onzin en ontwijkingen staan dat ik er maar niet eens maar aan begin om dat te analyseren. De belastingen verhogen om ze te verlagen? De vrijheid ontnemen om de vrijheid te beschermen? Vijftien jaar nadat Rutte de VVD ‘sleets’ noemde en met D66 wilde fuseren noemt Dijkhoff de VVD ‘flets’ en wil, ja, wat eigenlijk? Vooral wat zetels terug geloof ik, coûte que coûte) een aardig stukje (Blendlelink) van de redactie onder de titel Kopje Koffie.
In dat stukje wordt, geheel terecht, gesteld dat de pensioenfondsen compleet in de knel zitten. Lage rentes zijn daar de oorzaak van. En daarna wordt gesomberd over de onbetaalbare AOW en het op slot zittende overleg tussen vakbonden en werkgevers over de pensioenen.
Het probleem zal niet kleiner worden want er ligt naast het renteprobleem ook nog een beleggingsprobleem op de loer. De rente is absurd laag door het beleid van de Europese Centrale Bank (ECB). Rentes zijn in de hele industriële wereld gedaald, maar in de eurozone is het krankzinnig. Negatieve rentes op tienjarige staatsobligaties bijvoorbeeld. In de VS is de rente weer terug op een redelijk niveau, iets waarin het risico van ‘tijd’ weer verwerkt is. In de EU gaat dat voorlopig niet gebeuren. Een aantal lidstaten zou onmiddellijk bezwijken onder de toenemende rentelast, waarmee de bodem onder de euro wordt weggeslagen. De euro is heilig in de EU, een gouden kalf om te aanbidden, iedere rationaliteit is daar wel weg. Dus de rente blijft laag in de hoop op een wederopstanding. Voor pensioenen is dit hopeloos. Je kunt beter eerst met pensioen gaan en dan na je 65ste gaan werken. Je opgebouwde pensioenschuld is dan dubbel gekrompen: negatieve rente en inflatie. Dit is geen gezonde economische situatie.
Nu de ECB door het rentebeleid rationele spaaroverwegingen heeft aangetast is het tijd om dat ook op het gebied van investeringen te doen. De ECB is ondertussen toegetreden tot een internationaal overlegplatform om investeringen in klimaatbestrijding te promoten. Het idee is dat ‘onverwachte klimaatschokken’ de stabiliteit van een economie kan aantasten, en daar moeten de monetaire autoriteiten toch wat van vinden, nietwaar?
Nu wordt het pas echt eng. Centrale banken hebben als doel om de hoeveelheid en de waarde van geld zodanig te beheren dat de economie zich ongehinderd kan ontwikkelen. Niet te veel inflatie, niet te weinig (daar kun je nog heel wat over filosoferen, maar dat doe ik nog wel eens op een ander tijdstip), voldoende financieringsmogelijkheden, dat soort dingen. De Centrale Bank heeft daarvoor vooral het rente-instrument. Maar dat is dus verknoeid in de EU door die rente in te zetten om lidstaten goedkoop te laten lenen.
Nu echter gaat de ECB zich ook bemoeien met welke investeringen precies gedaan moeten worden. Die sturing gaat veel te ver, en onttrekt zich ook nog eens aan iedere politieke druk van critici. De ECB is immers onafhankelijk. Maar blijkt nu toch niet immuun voor het klimaatevangelie, terwijl het ook al niet immuun was voor het euro-evangelie.
Energiebesparing is verstandig voor iedereen want het kost geld en grondstoffen, maar de markt regelt die investeringen. Een bedrijf dat minder energie gebruikt voor hetzelfde eindproduct concurreert de anderen van de markt. Zodra de ECB hier een rol in gaat spelen verdwijnen de rationale overwegingen.
Pensioenfondsen moeten zich nu helemaal onrustig gaan voelen. De rentes zijn een constante bedreiging, en nu gaat hun beleggingsportefeuille ook nog extra risico’s omvatten. Immers, die klimaatinvesteringen zijn economisch vaak erg risicovol, zonder subsidies geen windmolens bijvoorbeeld. Maar subsidies zijn geen economische groei, dat is economische krimp. De subsidies moeten immers betaald worden door renderende sectoren te belasten.
Het is ingestoken door de Europese Commisie (Valdis Dombrovskis):
“The EU is fully committed to implementing the (2015) Paris Agreement and leading the global fight against climate change. We are making sure that the financial system works towards this goal, so that money is invested more responsibly.”
Nu er EU-regelgeving ligt, de ECB zich committeert en Klaas Knot van De Nederlandsche Bank dit ook al een tijdje promoot, lijkt er geen houden meer aan. U gaat windmolens financieren, rechtstreeks, via uw belastingen, of via uw (dalend) pensioen. En dit is niet het laatste. Want het financieel systeem moet ook gebruikt gaan worden voor biodiversiteit.
Is energie en biodiversiteit dan niet belangrijk, een reden voor een politiek discours? Natuurlijk wel. Maar we zijn een democratie. Partijen nemen standpunten in, de burger kiest wat hem het beste lijkt. Het monetair systeem behoort neutraal te zijn. En dat is niet meer het geval. Het begint steeds meer op de EU te lijken.
