De PVV staat de laatste maanden weer hoog in de peilingen en ook doet de actualiteit een duit in het zakje: een overwinning bij de Provinciale Statenverkiezingen ligt dus in het verschiet. De PVV zou dan weleens de grootste partij kunnen worden. De grote vraag is daarbij: wie gaan de zetels van de PVV in de Provinciale Staten bezetten? En zal het goed gaan in die fracties? De PVV is vooral het laatste jaar behoorlijk uitgedund, omdat velen wegliepen na de uitspraken van Wilders over ‘minder, minder, minder’. Dat proces gaat langzaam gewoon verder: deze week stapte het Groningse PVV-Statenlid Mathijs Jansen op.
Nog geen maand geleden gebeurde hetzelfde: het Gelderse Statenlid Marc van Kampen vertrok. Beide Statenleden hebben inhoudelijke kritiek op de PVV, zoals de steeds linksere koers, de verharding van het islamstandpunt en de samenwerking met het Front National in het Europees Parlement. Hoe komt het dat deze en andere PVV-ers er na zo’n lange tijd de brui aan geven?
Fanatieke PVV-supporters geven vertrekkende PVV-ers het verradersstempel; daarmee wordt de uittreder te eenzijdig neergezet en wordt elke vorm van discussie uit de weg gegaan. De vraag zou moeten zijn: voor welk programma hebben kandidaten getekend toen ze zich bij de partij aansloten en wat is de stand van zaken nu?
Kandidaten stemden in de praktijk in met het programma zoals het bij hun aantreden werd uitgedragen. Statenlid Jansen refereert expliciet aan het rechtse, conservatieve geluid wat de PVV bij zijn aantreden nog verkondigde. Dat is het programma waarop Jansen en zijn collega’s van destijds aangesproken kunnen worden. Op basis van dat programma sloten ze zich aan en stelden ze zich verkiesbaar.
Bij traditionele partijen is er een programmacommissie en is er interne discussie over de inhoudelijke koers. Bij de PVV is die er in de praktijk niet, zeker niet tussen de geledingen in het land en de fractie in Den Haag. Dat is te zien: de fracties in het land functioneren vrijwel autonoom en worden telkens simpelweg overvallen door wat de PVV in Den Haag bedenkt en uitdraagt. ‘Minder, minder, minder’ was daar het beste voorbeeld van. Voor veel PVV-ers vormde dit de laatste druppel na een hele reeks van totaal onaangekondigde acties.
Daar hadden de PVV-ers in het land – en trouwens ook in de Tweede Kamer – nooit mee ingestemd. Velen stapten uit omdat het niet hun koers was. Deze mensen zijn geen verraders, ze zijn simpelweg niet geconsulteerd. Bij het aantreden zijn politici het met de PVV eens, maar de agenda van de PVV verschuift buiten hen om. Zo kweekt de PVV continu een eigen interne oppositie. Tegen dit probleem valt letterlijk niet op te rekruteren, tenzij je willoze kandidatenlijsten wenst. Anders veranderen ideale en loyale kandidaten later in ‘verraders’.
Impliciet denkt de PVV kennelijk dat eenmaal aangetreden politici de Haagse fractie wel zullen volgen in alles wat ze doet en voorstelt. Dat is in hoge mate ook usance in de PVV en elders. Maar zelfs loyale PVV politici in het land kunnen vroeg of laat met niet te rijmen voorstellen worden geconfronteerd die niet hun voorstellen zijn en waar ze geen inspraak in hadden. Of de PVV nu goed of slecht rekruteert voor de Provinciale Staten maakt daarbij niet uit: om deze reden zullen ook in de nieuwe periode Statenleden regelmatig de partij verlaten.
Dirk-Jan Keijser en Chris Aalberts interviewden de afgelopen maanden betrokkenen bij de partijen die sinds 2002 rechts van het midden werden opgericht zoals de LPF, Trots op Nederland en de PVV. In 2015 komt hun boek uit over ‘De puinhopen van rechts’. Zij schrijven wekelijks over hun bevindingen.
