De vijfde plaat van Lana Del Rey is haar meest sombere tot nu toe. En de meest persoonlijke, donkere, kwetsbare en meest intieme. Veel teksten, veel piano, vrijwel uitsluitend ballads. Ook de muziek voltrekt zich ondanks de paar lome beats in mineur. Met haar stem zingt ze met gemak van hoog naar laag om meer dan op haar vorige albums emotie en betekenis te benadrukken. Op een recente persfoto heeft de zangeres zo te zien dikke pret. Goedlachs met haar opvallende eyeliner in vleugeltjes. Toch roept het beeld een gevoel op van vervreemding door de achtergrond van industriële stellages in een containerhaven.
Met zijn sentimentele illustraties gaf kunstenaar Norman Rockwell een bijna patriottische kijk op de Amerikaanse samenleving. Ook Lana Del Rey werpt een blik op de Verenigde Staten, zij het met veel persoonlijke herinneringen. Over de tijd toen ze nog in New York woonde, verslaafd was aan drank en nog niet de beroemde maar beginnende zangeres Lizzy Grant was. Er klinkt wanhoop in haar teksten maar nog meer uitingen van verlangen. Del Rey is intussen wereldberoemd en alomtegenwoordig, al zou ze het liefst willen maken dat ze weg komt, naar “the California sun and the movie stars”. Een van de songs heet How To Disappear. Een traag jazzwalsje is haar enige metgezel. Maar zelfs ontsnappen blijkt onmogelijk want “no one’s going anywhere”. Verwijst Del Rey naar zichzelf wanneer ze Life On Mars van David Bowie aanhaalt? Daarin gaat het over iemand die probeert te ontsnappen aan de werkelijkheid, uit “her sunken dream” stapt, maar na een bezoek aan de bioscoop ontdekt dat haar omgeving allesbehalve is veranderd.
Norman Fucking Rockwell! is de eerste plaat waarop de zangeres niet op de hoes staat afgebeeld met een auto in de buurt. Op een zeilboot maakt ze een grijpende beweging terwijl ze zich met haar andere hand vastklampt aan een man in een zwarte trui. Die man op de foto is overigens de kleinzoon van Jack Nicholson. Is zo’n jacht een statussymbool voor welgestelden, Del Rey gebruikt het vaartuig om te ontsnappen aan de brandhaard die op de achtergrond woedt. Waarschijnlijk komen de rookvlammen van de grote bosbranden die in 2018 Californië teisterden. “L.A. is in flames”, zingt ze in The Greatest. Ook hier blijkt het dus niet goed toeven. En wie gaat er nu zeilen in de zon met een zwarte trui aan? En waarom zijn de lucht en wolken geschilderd in plaats van gefotografeerd?
“’Cause your just a man. It’s just what you do. Your head in your hands”. Veel songs gaan over mannen die het allemaal niet meer voor elkaar krijgen, niet weten hoe ze een relatie in stand moeten houden, die net als menig popicoon door de mand vallen; Kanye West is “blond and gone” sinds zijn bewondering voor Donald Trump. De laatste regels in The Greatest prevelt ze zo intens triest dat je er stil van wordt. Een ander liedje is met zijn verpletterende eenvoud misschien wel het hoogtepunt van de plaat: een tranendal in het klein. In de wereld van Lana Del Rey heet dit een Love Song.
Het doorprikken van de schone schijn, de dubbele bodems, de soms ongrijpbare symboliek en de talloze verwijzingen naar populaire Amerikaanse cultuur, met name popmuziek; ze blijven onverminderd het artistieke handelsmerk van Lana Del Rey. Wat dat betreft zijn haar albums een muzikale variant op Pop Art. Dat ambivalente koppelt de zangeres nu echter op meeslepende en soms hardvochtige wijze aan persoonlijke gebeurtenissen uit haar verleden en aan de tijd van nu. De muziek is voortdurend in de kiem gesmoorde neo-noir die net voldoende sfeer schept in plaats van hapklare brokken voorschotelt. Zoiets past ook prima bij typische Del Rey oneliners als:
“You fucked me so good that I almost said I love you”
“If he’s a serial killer, then what’s the worst that can happen to a girl who’s already hurt?”
“I like to see everything in neon”
Luisteren naar deze plaat is alsof de openingsscène uit Blue Velvet van David Lynch aan je voorbij trekt. Suikerzoete kleuren van hoop en onschuld langzaam maar zeker weggestopt in een onheilspellend grasgazon. Lana Del Rey maakt definitief het licht uit van de Amerikaanse Droom. Tastend in het pikdonker gaat ze, wellicht tegen beter weten in, op zoek naar een laatste sprankje hoop. Dan vindt ze op het laatste moment toch iets van houvast. Hope Is A Dangerous Thing For A Woman Like Me To Have – But I Have It. Een van de meest aangrijpende songs ooit gemaakt. In één dag opgenomen, live in de studio. Advies van producer Jack Antonoff: “Listen at night alone”.
(De vinylpersingen zijn in groen, roze, blauw en zwart verkrijgbaar. Jammer genoeg staan de teksten niet afgedrukt op de (klap)hoes. De achterzijde bevat een grappig grammaticafoutje: Made in the France. Via de Amerikaanse kledingketen Urban Outfitters is net als destijds Ultraviolence, een versie te bestellen in een hoes met afwijkend artwork.)
Lana Del Rey – Norman Fucking Rockwell! (2lp, Polydor/Interscope Records/Universal Music 2019)
