In de maand november wordt zowel van gemeentes als de provincies gevraagd om akkoord te gaan met het Klimaatakkoord. Nu is het dus na een voortraject buiten het officiële politiek-bestuurlijke domein de beurt aan volksvertegenwoordigers in gemeenten en provincies om bij het kruisje te tekenen. De uitvoering ligt vervolgens vooral bij onvoldoende democratisch gelegitimeerde koepels en samenwerkingsverbanden. Bij nadere bestudering blijkt het beleidsstuk een verzameling doelstellingen zonder bijbehorende middelen. Het akkoord is een feite een product van wensdenken waarbij de belangrijkste succesvoorwaarden ontbreken.
Als we ons echt beperken tot de kern van het probleem voor de lagere overheden dan is dat het feit dat er door het rijk bij hen een product over de schutting wordt geworpen dat onvoldoende uitvoerbaar is en in sommige gevallen tot verkeerde resultaten leidt. Je kunt zeggen dat er in feite sprake is van een decentralisatie van klimaattaken naar gemeenten en provincies die qua aanpak net zo desastreus is en tot vergelijkbare slechte resultaten leidt als de decentralisatie van taken op het gebied van het sociaal domein. Er is werkelijk helemaal niets geleerd.
Het is niet duidelijk of de fraaie doelstellingen haalbaar zijn of uitvoerbaar gemaakt kunnen worden. Er zijn nog teveel openstaande vragen en onduidelijkheden en teveel onzekerheden en risico’s. Politici in gemeenten en provincies weten in feite niet waarover ze besluiten. Er is sprake van resultaatverplichtingen waar gezien de ontbrekende volledige onderbouwing niet verder gegaan zou moeten worden dan inspanningsverplichtingen;
In feite zitten we in een situatie waarin de beleidsvoorbereiding nog niet is afgerond. Toch wil men knopen gaan doorhakken met dit halffabricaat waarna geen terugweg of majeure koerswijziging meer mogelijk is.
In deze omstandigheden is het beter om uit te gaan van het principe ‘bij twijfel niet inhalen’. De overheid zou zich niet meermalen moeten stoten aan dezelfde steen. Zowel gemeenten als provincies kunnen maar beter geen onhaalbare opdrachten aannemen van het Rijk. Dat betekent dat lokale bestuurders nu eens het lef zouden moeten hebben om de oren niet naar hun partijgenoten in het kabinet te laten hangen. Het klimaatakkoord gaat in de huidige vorm in ieder geval niet werken en/of veel bijkomende schade veroorzaken. Het is zinloos en contraproductief om met slecht gereedschap en onvoldoende vakmanschap een moeilijk klus te willen klaren.
De hoofdreden dat een inhoudelijk onvoldoende uitgewerkt beleidsstuk toch in uitvoering dreigt te worden genomen is dat politiek vooral marketing is geworden. Op kabinetsniveau gaat het er vooral om een beleidsproduct verkocht te krijgen. De kwaliteit ervan is blijkbaar secundair. Het probleem is in ieder geval op de overzienbare termijn van het bordje in Den Haag maar ligt bij anderen op tafel. De maatschappelijke effecten dienen zich pas later aan. Waar dat uiteindelijk toe leidt is duidelijk. Populisme en ondermijning van de democratie is een rechtstreeks gevolg van het negeren of op een slechte manier aanpakken van de grote maatschappelijke opgaven of problemen.
