Ze werd met veel zorg ontvangen: Maria Smit, een vrouw uit Helmond die een mislukte medische ingreep onderging waarvan ze nog dagelijks pijn heeft. Smit zette het voorval in om iets voor anderen te doen: ze startte een petitie om burgers beter te informeren over de behandeling die ze zullen ondergaan. De petitie werd een heus burgerinitiatief: een procedure waarbij burgers een thema op de agenda van de Tweede Kamer kunnen plaatsen.
Smit kreeg veel bijval van andere slachtoffers. Ze kreeg honderden schrijnende verhalen te horen. De vraag was steeds of patiënten geïnformeerd toestemming hadden gegeven voor hun behandeling. Vaak was dit twijfelachtig. Smit wil daarom dat patiënten bij allerlei medische ingrepen verplicht schriftelijke informatie van de arts ontvangen als aanvulling op hun consult.
Smit staat achter het spreekgestoelte in de Tweede Kamer en mag in vijf minuten haar initiatief verdedigen. Patiënten hebben al recht op schriftelijke informatie, maar ze moeten er specifiek om vragen. Niemand weet dat. De administratieve last van verplichte informatie is beperkt, maar er komen grote voordelen voor terug, denkt Smit. Het voorkomt juridische problemen achteraf en de positie van zowel arts als patiënt wordt veel duidelijker. Voor paracetamol bestaat ook een bijsluiter.
Het burgerinitiatief is heel bijzonder, meldt Kamervoorzitter Anouchka van Miltenburg. De zes aanwezige Kamerleden nemen uitgebreid de tijd om Smit te prijzen voor haar initiatief en haar inzet. Vooraf schudden ze haar uitgebreid de hand en Van Miltenburg staat het toe dat vanaf de publieke tribune voor Smit wordt geapplaudisseerd. ‘Het is immers een bijzonder moment’, meldt ze nog maar eens. Er zijn tientallen medestanders op komen dagen.
De vraag is wat de medestanders precies bij dit debat komen doen. Op de tribune heerst een opgewonden stemming. Een vrouw vertelt uitgebreid over de problemen die haar moeder had met cardiologen van het Ruwaard van Putten Ziekenhuis. Ze vindt dat artsen harder aangepakt moeten kunnen worden en hoopt dat dat nu eindelijk eens gaat gebeuren. De strijd is momenteel nauwelijks te winnen omdat je als patiënt nergens terecht kunt.
Deze medestanders lijken bij het verkeerde debat beland. Ze moeten eerst een kwartier naar de regeling van werkzaamheden luisteren waar Pieter Omtzigt (CDA) en Renske Leijten (SP) klagen over niet-beantwoorde Kamervragen over totaal andere thema’s. Arnold Merkies (SP) wil een debat over Oekraïense oligarchen van de agenda halen. Vervolgens schorst Van Miltenburg het debat enkele minuten. Tijdens de schorsing test ze lachend haar microfoon. De wereld van de Tweede Kamer is in alle opzichten een hele andere dan die op de publieke tribune.
Het debat loopt al snel uit op een teleurstelling. Jeroen van Wijngaarden (VVD) prijst Smit de hemel in om een minuut later het burgerinitiatief bij het grof vuil te zetten. De patiënt wil immers maatwerk en standaardinformatie hoeft geen antwoord op hun vragen te geven. Daar mogen geen wonderen van verwacht worden. Het burgerinitiatief levert alleen maar meer bureaucratie en wetgeving op.
Er is eigenlijk geen debat want iedereen erkent het probleem wat Smit heeft geadresseerd. De bijdragen zijn globaal allemaal hetzelfde, met als belangrijk verschil dat zowel Van Wijngaarden als Lea Bouwmeester (PvdA) een gezamenlijke motie aankondigen. Die komt neer op zelfregulering, conform de bestaande situatie. Van Wijngaarden kan of wil niet zeggen hoe de VVD het probleem dat Smit aankaartte gaat oplossen.
Renske Leijten merkt geïrriteerd op dat het debat eigenlijk zinloos is. De VVD-PvdA-motie werd een dag eerder al aangekondigd via de NOS. Het is volgens Leijten een dichtgetimmerd debat en dat is naar de indieners toe niet netjes. Hanke Bruins Slot (CDA) hekelt deze werkwijze omdat moties alleen in de eerste termijn worden aangekondigd als de minister naar verwachting niets gaat doen. Van Wijngaarden gaat er niet op in.
In haar bijdrage noemt Bouwmeester vandaag ‘een feest voor de democratie’, maar op de publieke tribune klinkt inmiddels gemor. De bode maant de mensen tot rust. Niet alleen levert het debat niets op, het onderwerp is vanuit patiënten bezien simpelweg te smal. Alleen de SP en Harm Beertema (PVV) gaan in op de versterking van de positie van de patiënt. Precies daar zit de pijn: wat is hun juridische positie? Verplichte informatie kan een kleine stap zijn in de versterking van hun positie, maar eigenlijk is het gewoon te weinig.
Zelfs verplichte folders blijken niet haalbaar. Kamerleden als Van Wijngaarden en Bouwmeester denken weg te komen met lofprijzingen voor een betrokken burger, maar zijn vooral bezig met hun persoonlijke profilering. Ze hebben veel woorden nodig om te vertellen waarom ze op hun manier tegemoet komen aan het burgerinitiatief, maar in de praktijk veranderen ze niets. De patiënt heeft geen sterkere positie gekregen. Zelfregulering is de norm. Maar toch ‘hartelijk dank voor uw inzet, mevrouw Smit, het is inderdaad een heel belangrijk thema’, hoor je ze denken.
Van Miltenburg schorst de vergadering voordat minister Schippers mag reageren. Een deel van de sympathisanten is dan al naar huis. Zij hebben gelijk: ook Schippers wil dat alles blijft zoals het is.
