Hij jatte in een grote bouwmarkt onder meer werkhandschoenen, slijpschijven en enkele ledlampen. Erik Staal, oud-topman van woningcorporatie Vestia. Dat was in 2017, kort nadat hij op voorwaarden was vrijgelaten om zijn proces af te wachten. Vorige week werd hij veroordeeld tot twee jaar celstraf voor het verduisteren van 1,7 miljoen euro van een stichting die betaalbare huizen moest bouwen in de townships in Zuid-Afrika. Maar in plaats van huizen voor de allerarmsten bouwde Erik Staal voor zichzelf een villa op Bonaire. Ook betaalde hij van dit geld het huwelijksfeest voor zijn zoon en een Mercedes GL400 voor zijn vrouw.
In 2012 dreigde Vestia, de grootste woningcorporatie van Nederland, te bezwijken door een financieel wanbeheer dat zijn gelijke niet kende. Door de handel in foute financiële producten van vele miljarden euro, afgesloten bij verschillende banken, waaronder Fortis (ABN Amro). Geld dat was opgebracht door de huurders, maar nu was vergokt door Erik Staal. Om de woningcorporatie te redden moesten miljarden worden opgebracht, veelal betaald door andere woningcorporaties. Met het geld van andere huurders. Na dit debacle moest Erik Staal vertrekken, maar daarbij kreeg hij van de commissarissen van Vestia 3,5 miljoen euro mee.
Erik Staal was geen ondernemer, hij heeft nooit een cent van zijn eigen geld in een onderneming gestopt en heeft zelf ook nooit enig financieel risico gelopen. In 1989 werd de Groninger Erik Staal actief bij het Gemeentelijk Woningbedrijf in Den Haag, dat hij hielp ombouwen tot een commercieel woningbedrijf. Tien jaar later ging dit bedrijf op in Vestia waar Erik Staal directeur werd. Onder leiding van Staal kocht Vestia nog veel meer woningcorporaties op en werd dit bedrijf de grootste woningcorporatie van Nederland. Staal kreeg een salaris dat hoger was dan dat van de minister-president en dat opliep tot een half miljoen euro.
Bovenbaas Staal heeft op ongekende schaal gegraaid en gegokt met het geld van de huurders. Dat kon hij doen omdat de politiek hem daarvoor alle mogelijkheden had geboden. In de jaren negentig moesten onder leiding van PvdA-premier Wim Kok de woningcorporaties worden geliberaliseerd. Woningcorporaties die sociale huurwoningen bouwden en onderhielden moesten plotseling woningbedrijven worden die winst gingen maken. Het gaf Bovenbazen als Erik Staal de mogelijkheid om volop te speculeren en zichzelf op ongekende wijze te verrijken. De toezichthouders, de accountants en de commissarissen, iedereen liet het gebeuren.
Erik Staal van Vestia was zeker niet de enige bovenboef in de woningwereld. Denk bijvoorbeeld aan Henk Möllenkamp, de directeur van Rochdale. Die drie jaar de cel in moest vanwege het geven van steekpenningen, het plegen van belastingfraude en het witwassen van fout geld. Deze directeur van een woningcorporatie die moest zorgen voor betaalbare huurwoningen voor mensen met een laag inkomen reed vol trots rond in een peperdure ‘Maserati’. Voor deze Italiaanse sportauto had Möllenkamp zelfs een speciale taxivergunning aangeschaft zodat hij zijn chauffeur tijdens een verkeersopstoppingen over de trambaan kon laten rijden.
Wat mij opvalt bij dit soort mensen is dat zij zelden leren van hun fouten. Nadat Staal met zijn graaien en gokken Vestia op de rand van de afgrond had gebracht ging hij gewoon door met zijn immorele gedrag, nu bij de Housing Association South Africa (HASA). Een stichting die geld kreeg uit schenkingen en leningen en ook geld had gekregen van Vestia. Ik noemde al enkele dingen die hij met dit geld kocht, zoals zijn eigen villa op Bonaire en de Mercedes voor zijn vrouw. Ook kreeg hij geld van de verhuur van villa’s van HASA. Wrang is dat Staal een schikking met Vestia voor de daden die hij pleegde mede met dit geld betaalde.
Nadat hij in afwachting van het proces over de misstanden bij HASA was vrijgelaten werd Erik Staal betrapt bij een bouwmarkt. Naast de werkhandschoenen, de slijpschijven en de ledlampen jatte hij ook nog lichtschakelaars en een contactdoos. Je vraagt je af waarom. Niet voor het geld, want dat heeft hij genoeg. Is het een gebrek aan moraal, is het een zelfoverschatting? Zo van: ‘Ik kan alles maken, want ik kom er toch mee weg’? Of is het een ziekte en een afwijking? Ik weet het echt niet. Wat ik wel weet is dat mensen met deze mentaliteit veel te gemakkelijk terecht komen op topposities en daar veel te veel schade kunnen aanrichten.
Eerdere afleveringen van deze serie over De Bovenbazen kunt u hier vinden.
