We kennen in Nederland al het Korps Nationale Reserve, met als kerntaak het bewaken en beveiligen van het Nederlands grondgebied. Daartoe behoren ontruimde gebieden en vitale objecten, zoals energiecentrales, tunnels, bruggen en (lucht)havens. Het korps bestaat uit ongeveer 3000 reservisten, vrijwillige militairen. Zij vervullen hun militaire functie naast een burgerbaan of studie. In navolging van de oproep van oud-Deltacommissaris Wim Kuijken om een Regeringscommissaris Infectieziekten aan te stellen, zal het goed zijn om ook na te denken over het oprichten van een poule van mensen, onder andere bestaande uit oud-artsen en oud-verpleegsters, die bij pandemieën kunnen worden ingezet als een Korps Nationale Zorgreserve.
Wetenschappers en artsen stellen dat pandemieën, zoals het coronavirus, weleens vaker om zich heen kunnen gaan grijpen. De oorsprong van het coronavirus lag vrijwel zeker op een van de vele onhygiënische vismarkten in China. Het immense land kent een keizerlijke keuken, maar ook een lange lijst aan voedselcrisissen. Er waren de laatste decennia schandalen met melkpoeder, met dode varkens die bij duizenden in een rivier bij Shanghai werden gedumpt en er was de vogelgriep H7N9 met 620 doden. Het zal vast niet toevallig zijn dat voor de tweede keer binnen twintig jaar een dodelijk virus wordt gelinkt aan een Chinese markt. De Sars-epidemie die het land in 2002/2003 in de ban hield en die wereldwijd aan 774 mensen het leven kostte (10 procent van de geïnfecteerden stierf) werd onder anderen herleid naar een visverkoper uit de provincie Guangdong, vlakbij Hongkong.
Doordat zoveel mensen reizen is de wereld een dorp geworden. In miljoenensteden kunnen virussen zich razendsnel verspreiden. Niet alleen in China hebben we kunnen zien waar dat toe kan leiden. In 2014 sloeg in Afrika ebola genadeloos toe. De ziekte, die sinds de jaren ’70 met enige regelmaat opduikt, trof meestal een afgelegen dorp, waar mensen op vleermuizen jagen of andere dieren eten die hen infecteren. In zo’n getroffen dorp sterft 80 procent van de bevolking, maar daarna stopt het: mensen zijn dan of immuun of overleden. Anders wordt het als de ziekte via een reiziger in een megastad terechtkomt, In 2014 gebeurde dat, gevolg 11.000 doden. En hoewel een wereldwijde inzet ervoor zorgde dat ebola werd beteugeld en China nu eindelijk maatregelen heeft aangekondigd om werk te maken van een verbod – en het handhaven daarvan – op de handel in exotische dieren, zodat horrormarkten a la Wuhan aan banden gelegd kunnen worden, is de vrees voor nieuwe pandemieën een hele terechte.
Om de coronacrisis – en eventuele volgende pandemieën – goed te kunnen bestrijden, moet de regie over zulke gezondheidsvraagstukken centraal worden geregeld. “Wat we nu nodig hebben is een nationale regie, bijvoorbeeld een Regeringscommissaris Infectieziekten”, bepleitte voormalig Deltacommissaris Wim Kuijken onlangs in Het Financieele Dagblad. Kuijken stelt – terecht – dat we het vraagstuk pandemieën niet aan de zorgsector kunnen overlaten. Er is iemand nodig die net als de Deltacommissaris boven de partijen staat en met alle relevante organisaties samenwerking op gang brengt, met het doel te voorkomen dat het nog een keer zo fout gaat.
Bij deze coronacrisis hebben duizenden oud-verpleegkundigen zich spontaan gemeld voor de strijd tegen het virus; veelal met een verlopen registratie in het BIG-register. Het BIG-register (Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg) is een Nederlands register, waarin het basisberoep is opgenomen van personen die werkzaam zijn in een aantal beroepsgroepen in de gezondheidszorg. Het BIG-register geeft duidelijkheid over de bevoegdheid van een zorgverlener. Hoe mooi zal het zijn om al die oud-zorgverleners, waarvan het zorghart nog tikt als een malle, te verenigen in een in te stellen zorg reserve?
Deze zorg reserve – het Korps Nationale Zorgreserve – moet bestaan uit personen die een zorgopleiding volgen en mensen die na het vervullen van hun dienstjaren in de zorg oproepbaar blijven als extra handen voor zorgverlening, bijvoorbeeld ten tijde van pandemieën of andere noodsituaties in de gezondheidszorg. De deelnemers uit het korps houden een up to date BIG-registratie, krijgen opfriscursussen, specifieke opleidingen en worden ingezet naargelang de competenties die ze in het burgerleven hebben opgedaan. Een win-win situatie, waar die nieuwe Regerinscommissaris Infectieziekten meteen mee aan de slag kan.
