’Stay home’ betekent in wezen dat het gezin de plek is waar het veilig is. Blijven we in het gezin, dan wordt het gevaar in de buitenwereld geweerd. In het gezin blijven is van belang voor de gehele samenleving. Het is zelfs een kwestie van leven en dood. Treffender kan niet worden gezegd dat bij de coronapandemie het gezin de hoeksteen is van de samenleving.
Hetzelfde kan worden gezegd over het land waar we wonen. De grenzen werden gesloten. We ervaren dat we alleen op onszelf kunnen rekenen. De soevereine staat is het fundament waarop een solidaire samenleving steunt. We moeten vreemdelingen weren, hen desnoods in quarantaine plaatsen om een dodelijk virus de toegang tot ons land te ontzeggen.
Een andere les die we bij deze pandemie kunnen trekken is dat er een onderscheid gemaakt moet worden tussen diegenen die de maatschappij draaiende houden en diegenen die leven van het werk van anderen. Tot de eerste groep behoren boeren, bakkers, vakkenvullers, conducteurs, vrachtwagenchauffeurs, caissières in de supermarkten, enzovoorts. We zijn afhankelijk van deze mensen, terwijl we speculanten bijvoorbeeld kunnen missen als kiespijn. Mensen die exorbitante salarissen en bonussen opstrijken, zijn, als het er op aan komt, overbodig.
Deze lessen pleiten voor een bottom up-visie op de samenleving. Hiermee wordt voorkomen dat een mens- en wereldbeeld wordt opgelegd dat afwijkt van de echte wereld van de gewone vrouw of man. De Franse filosoof Levinas had kritiek op het willen beheersen van de werkelijkheid via het begrijpen ervan. Het gevaar is namelijk dat onze voorstellingen van de mens en de wereld de plaats innemen van de echte wereld. De mens schept een eigen wereld op grond van begrippen en schema’s die hij zich daarvan heeft gevormd. Onze voorstellingen zijn echter vaak illusies. Een voorbeeld hiervan zijn intellectuelen die zich socialist noemen en een wereld willen creëren waar de gewone arbeider van gruwt. De multiculturele samenleving is er het trieste gevolg van.
In tijden van crisis, zoals nu bij de coronapandemie, worden deze illusies doorgeprikt. De echte wereld dringt zich op. De menselijke maat is teruggekeerd. Er is hierdoor een kans dat de wereld menselijker wordt, beter bewoonbaar, ecologischer. Als we na de pandemie onze illusies niet laten varen, begaan we een kapitale vergissing. Doorgaan op de oude voet leidt onherroepelijk tot een door de mens veroorzaakte apocalyps.
De chaos die de pandemie heeft veroorzaakt, is een herhaling van een bijbelse geschiedenis. In het verhaal van de Toren van Babel lezen we dat de volkeren zich wilden verenigen onder één regering: zie het streven van de Europese Unie. Vereniging kwam echter neer op uniformering: zie de regelgeving van bovenaf en de troosteloze winkelstraten die in alle steden op elkaar lijken. De mensen werden gezien als manipuleerbare objecten: zie de invloed van de massamedia en de technologisch geperfectioneerde controle die de overheid op de burgers uitoefent. Er ontstond een kuddegeest: zie de dwang van het politiek correcte denken. De massale urbanisatie in Babel leidde tot een gevoel van macht, maar het liep verkeerd af: zie in onze tijd hoe de globalisering en de opeenhoping van de mensen in steden de snelle verspreiding van het virus mogelijk hebben gemaakt.
De Toren van Babel eindigde in chaos en alle volkeren keerden terug naar de landen van herkomst. De oplossing van de verwarring van Babel ligt bij de individuen die in hun eigen netwerk en hun eigen land initiatieven nemen om zich verantwoordelijk te gedragen. De solidariteit die hiervoor noodzakelijk is wordt gedragen door mensen die een cultuur, een eeuwenlange geschiedenis en gemeenschappelijke normen en waarden met elkaar delen.
Er komt wellicht een enorme economische chaos op ons af. Miljoenen mensen zullen hun baan verliezen. Experts voorspellen een nieuwe opflakkering van het virus. Misschien zal dit jaren aanslepen. Dan zal er niets anders opzitten dan uiterst drastische maatregelen te nemen. De dromen van de deugmensen zullen als zeepbellen uiteenspatten.
De solidariteit die bij en na deze crisis meer dan ooit noodzakelijk is, zal ontbreken mede door de spanningen en tegenstellingen die inherent zijn aan de multiculturele samenleving. In ontwikkelingslanden wordt de toestand nog hopelozer. Het volk zal zich nog feller verzetten tegen de toestroom van immigranten. Het zal meer dan ooit duidelijk worden dat de Europese Unie een Europa wil creëren dat een gevaarlijke illusie is. De tijd is rijp om de soevereine staten te herstellen binnen een confederatie en om de terugkeer naar de landen van herkomst op gang te brengen.
Het eindresultaat van dit nieuwe mens- en wereldbeeld zou kunnen zijn dat de solidariteit die begint binnen het gezin en zich binnen elk soeverein land uitbreidt, ons de kracht zal geven solidair te zijn met de rest van de wereld. Het einde van de multiculturele samenleving in Europa zou wel eens kunnen betekenen dat in het Midden-Oosten en zwart Afrika er eindelijk vrede, welzijn en welvaart tot stand komt. In dit geval zal de coronapandemie een noodzakelijk kwaad geweest zijn om van de 21ste eeuw de beste eeuw ooit te maken. Volgens bijbelexegeten is het verkeerd de pandemie te zien als een straf van God. Het is eerder een goddelijke waarschuwing om de natuurlijke orde en de harmonie tussen mens en natuur te herstellen.
Dit was het laatste en derde deel van de serie De wereld na of met het coronavirus. De hele serie leest u hier.
