Het was maart en corona was nog niet in Nederland. In theater Walhalla in Rotterdam stond Henk Krol, de lijsttrekker van 50Plus. De ouderenpartij ging het land in. Krol vroeg wat dames op de eerste rij of ze zich zorgen maakten over wat toen ‘het nieuwe coronavirus’ heette. De dames haalden hun schouders op. We weten hoe het afliep: ouderen zijn sindsdien de belangrijkste slachtoffers van het virus, Henk Krol liep weg bij 50Plus, het partijbestuur met Geert Dales trad af en van 50Plus bleef in de peilingen niet veel meer over dan een rokende puinhoop.
50Plus is een prachtige case om te leren hoe een moderne politieke partij functioneert. Hier gebeurde het ongelofelijke: Jan Nagel kwam de boel weer eens redden. Hij had weliswaar al afscheid genomen, maar dat werd snel vergeten. Hij werd partijvoorzitter en bestiert 50Plus sindsdien vanuit zijn woonkamer. Of de leden erg enthousiast zijn, is niet helemaal zeker: het aantal stemmen op Nagel was nogal gering, maar net groot genoeg. Die lage aantallen enthousiastelingen zijn niet zo gek, want bij 50Plus lopen leden meestal zo snel mogelijk weg. Zo blijft er nauwelijks iemand over om de komst van Nagel toe te juichen.
Of die van kandidaat-lijsttrekker Liane den Haan, de voorvrouw van ouderenbond ANBO. Ze was eigenlijk geen lid van 50Plus, maar dat is een eis die de partij nog maar nauwelijks kan stellen. Den Haan is de keuze van Nagel en het moet gezegd: het lijkt best een goed plan. Den Haan is een vlotte dame die goed uit haar woorden komt en al thuis is in alle ouderendossiers. Er is maar één probleem: daar werd weer eens iemand van buiten de partij op een hoge post geparachuteerd, net zoals in 2017 Kamerlid Corrie van Brenk. Klagende leden, maar Nagel trekt zich daar natuurlijk niets van aan.
In een moderne partij zijn leden klapvee. Eigenlijk is de lijsttrekkersverkiezing van 50Plus een open proces waarvoor alle leden zich kunnen kandideren. Er zijn zes kandidaten, waaronder Den Haan. Echte democratie is er echter niet: Nagel presenteert Den Haan gewoon in Nieuwspoort alsof de keuze al min of meer vaststaat en zij krijgt vervolgens alle media-aandacht. Dit is nogal geniepig: Kamerleden Van Brenk en Sazias willen ook wel lijsttrekker worden, maar zijn kennelijk volgens het partijbestuur volstrekt ongeschikt. Waarom zou Nagel anders met Den Haan komen aanzetten en haar zo prominent in de schijnwerpers plaatsen?
Bij 50Plus gaat alles volgens de formele regels van de partijdemocratie, maar het slaat nergens op. Nagel verordonneert dat de lijsttrekkerskandidaten niet met elkaar in debat mogen. Stel je toch eens voor dat zo’n debat laat zien dat de kennelijk volgens Nagel incapabele Van Brenk beter debatteert dan Den Haan. Stevig debatteren is een kernkwaliteit voor een lijsttrekker, maar bij 50Plus moeten leden voor Den Haan stemmen zonder te weten of zij zich staande kan houden.
Landelijk faciliteert 50Plus de lijsttrekkersstrijd simpelweg niet en dat is invoelbaar: het bestuur heeft immers al een keuze gemaakt. De afdelingen mogen kandidaten wel uitnodigen om met de laatste leden te komen praten. Rara in wiens voordeel werkt dit? Den Haan natuurlijk, want die is intern onbekend, wordt daarom het meest uitgenodigd en krijgt als voorkeurskandidaat ook de meeste mensen op de been. Als je niet oplet lijkt ze al benoemd. Als leden het in hun hoofd halen Van Brenk te kiezen, moet het partijbestuur inclusief Nagel waarschijnlijk weer eens ophoepelen en dan is de crisis compleet. Rara zouden de leden daar zin in hebben?
Er is maar één lichtpuntje: bij 50Plus weet je het nooit. Partijleden zouden zo langzaamaan moeten begrijpen dat ze klapvee zijn dat contributie moet betalen en verder de kaken op elkaar houden. Er zijn nauwelijks leden die echt voor Nagel als partijvoorzitter hebben gestemd. Heel logisch: leden staan niet te dringen om online ledenvergaderingen bij te wonen. Het gevolg is een partij met een allesbepalend bestuur dat een minimaal mandaat heeft. Of het nou het vertrek is van Dales of Krol, de parachutering van Den Haan of de impliciete negatieve evaluatie van Van Brenk, het gaat allemaal langs de leden heen.
De leden zitten met een mooi dilemma. Als ze Den Haan kiezen, heeft iedereen kunnen zien dat ze makke schapen zijn. Als ze Den Haan terugsturen naar de ANBO, zitten ze met een partij die zichzelf weer eens in een crisis stort. Misschien moeten ze maar gewoon hun lidmaatschap opzeggen.
