Stage lopen bij De Hokjesman kost geld. Je dient maar liefst 953 euro neer te leggen. Voor dat geld mag je zes maanden lang, veertig uur in de week werkervaring opdoen. Dat is niet omdat de makers van het programma uitzuigers zijn. Sterker nog, ze bieden een relatief redelijke stagevergoeding van 300 euro. De kosten komen voort uit de eis dat je moet ingeschreven staan bij een opleiding. Dat betekent dus dat je collegegeld moet betalen, voor een half jaar is dat 953 euro.
Die eis heeft De Hokjesman niet zelf bedacht. Het is een standaardzin van Mediastages.nl, een commercieel bedrijf dat geld verdient als intermediair tussen stagezoekers en stagebieders. Vrijwel alle omroepen plaatsen daar standaard hun stagevacatures. Wat geldt bij De Hokjesman, geldt ook bij NOS Nieuws en 3 op Reis Backpack. Is het dan misschien zo dat dit de wet is? Als je geen student bent, heb je immers recht op het minimumloon.
Zo eenvoudig blijkt het niet. In 2013 stelde de SP Kamervragen aan minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Asscher over onbetaalde stages. Asscher antwoordde toen dat duidelijk moet zijn dat het om een stage gaat. Dat zou bijvoorbeeld moeten blijken uit het bestaan van een leerplan. De stagiair moet daar zijn om te leren, niet om te werken. Inschrijving bij een instelling is niet vereist:
“Er is sprake van een stage als men binnen een werkomgeving activiteiten verricht waarbij het leeraspect centraal staat. Daarbij is het niet uitgesloten dat iemand een stage loopt zonder een opleiding te volgen bij een onderwijsinstelling.”
Luid en duidelijk dus. Maar we zijn er niet. De website Stageplaza.nl deed navraag bij de Inspectie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Hun antwoord staat lijnrecht tegenover dat van Asscher: “Het is in beginsel niet mogelijk om iemand, zonder dat deze persoon studeert, onder het noemer stage werkervaring te laten opdoen”. De Inspectie valt onder het Ministerie, en dus onder Asscher. Hebben we te maken met afvallige ambtenaren of met een ongeïnformeerde minister? Websites die gefundeerd aandacht besteden aan de problematiek (hier, hier, en hier) komen er niet uit.
De discrepantie tussen de uitspraken van de minister en die van de Inspectie hangt al meer dan een jaar in de lucht. Niemand heeft Asscher erop aangesproken. Er zijn veel bedrijven (waaronder dat van mij) die stagiairs aanstellen zonder dat ze ingeschreven staan. Zij riskeren boetes tot 12.000 euro. Het is van elementair belang dat duidelijk is wat de wet voorschrijft. Dat betekent dus dat er opnieuw en nadere Kamervragen gesteld moeten worden. Het is vooral in het belang van afzonderlijke universiteiten om daar druk op te zetten.
Zonder werkervaring kom je tegenwoordig moeilijk aan een baan. Het lopen van een extra stage is voor veel studenten noodzaak. Met de inschrijf-eis betekent een extra stage bij De Hokjesman meteen een half jaar ‘studievertraging’. Ook als een student deze stage binnen het reguliere curriculum volgt loopt hij studievertraging op. De aangeboden stage is immers zes maanden, terwijl de stageperiode vanuit media- en communicatieopleidingen doorgaans maar tien weken is.
Universiteiten willen dat studenten zo snel mogelijk afstuderen. Hun financiering is namelijk afhankelijk van de studieduur van studenten*. Universiteiten vergaderen zich een eind in de rondte over onzinnige studeerbaarheidsmaatregelen. Het afschaffen van de instellingsverplichting voor stagiairs levert hen direct een gigantische verbetering van het studierendement op. Dankzij de prestatieafspraken kan dat voor sommige universiteiten zelfs miljoenen extra geld betekenen.
Ik stel voor dat ‘studenten’ tot maximaal twee jaar na afstuderen (bachelor/master) onder stagevoorwaarden werkervaring moeten mogen kunnen opdoen. Om misbruik tegen te gaan is het wel zaak dat stages ook echt stages zijn. Zo werken er bij Koffietijd momenteel zeventien stagiairs. Deze zeventien jonge mensen verrichten gewoon werk, en weerhouden daarmee anderen van baan.
De organisaties op Mediastages.nl geven zelden aan wat zij een stagiair aan begeleiding bieden. Ook De Hokjesman zegt in de vacature niets over leermogelijkheden. Sterker nog: op Twitter schept De Hokjesman op over de vele verantwoordelijkheden die de gewenste ‘alleskunner’ krijgt. Iemand die alles al kan, heeft niets meer te leren. Bedrijven als De Hokjesman en Koffietijd moeten aangesproken en aangepakt worden op dit misbruik. Terwijl Asscher nieuwe vragen hierover beantwoordt, kan de Inspectie ondertussen daar al mee aan de slag.
* NB: er is geen compensatie via het ‘extra’ collegegeld. Deze gelden worden via het rijk verdeeld volgens verdeelsleutels en gaan niet direct naar de opleidingen.
