Het Kabinet was niet bekend met de aanwezigheid van zwaar luchtdoelgeschut in Oekraïne ten tijde van de ramp met de MH17. Dat is de conclusie van het debat donderdagavond over het onderzoek naar de vliegramp. Maar de oppositie neemt daar geen genoegen mee. Want het was niemand minder dan de hoogste NAVO-militair in Europa, SACEUR Philip Breedlove, die 0p 30 juni 2014 – ruim twee weken voor de ramp – tijdens een persconferentie vertelde dat die systemen aan beide kanten van de grens Rusland-Oekraïne aanwezig waren. Daarbij zei minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders (PvdA) het memo van een Nederlandse diplomate die aanwezig was bij een briefing van de regering in Kiev kort voor de ramp niet openbaar te zullen maken.
D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma was het felst op het Kabinet. Het Kabinet verdient volgens de D66’er niet ‘de schoonheidsprijs’. Hij wees onder meer op onduidelijke beantwoording van onder meer minister van Veiligheid en Justitie Ivo Opstelten (VVD) op vragen van de Tweede Kamer.
Sjoerdsma vroeg zich ook af waarom staatssecretaris Verkeer Wilma Mansveld (PvdA) kort voor de ramp niet het memo heeft gekregen over de veiligheid van het luchtruim boven Oekraïne. Ook wees hij op een ‘verontrustend optreden’ van Mansveld in de Tweede Kamer vorige week. Zij stelde toen niet goed te weten waarom de Amerikaanse luchtvaartautoriteit het te gevaarlijk vindt om over Noord-Korea te vliegen, terwijl KLM dat wel doet. Sjoerdsma vraagt zich af wie binnen het Kabinet eigenlijk verantwoordelijk is voor de luchtvaart-veiligheid.
De coalitie in de vorm van Han ten Broeke (VVD) en Michiel Servaes (PvdA) pleitte voor terughoudendheid. Volgens Ten Broeke loopt een Kamerlid kans het onafhankelijke onderzoek voor de voeten te lopen als hij zich te veel in het onderzoek mengt. Volksvertegenwoordigers hebben naar de mening van Serveas de ‘heel dure plicht om uiterst zorgvuldig om te gaan met de nasleep van deze vreselijke ramp’.
Het was Koenders, gesteund door minister van Veiligheid en Justitie Ivo Opstelten (VVD), die zei dat Nederland niet wist of er zwaar luchtafweergeschut aanwezig was in Oost-Oekraïne. Een opmerkelijke uitspraak gezien de persconferentie van Breedlove:
Over het memo van 14 juli met daarin een verslag van een briefing van de Oekraïnse regering over de situatie in het land zei Koenders: “Wij willen dit soort informatie juist hebben. Als we het openbaar maken dan krijgen we het niet meer.” Hij voegde daaraan toe ‘niets te verhullen’. De diplomate werd tijdens die bijeenkomst op de hoogte gesteld dat een Oekraïens vrachtvliegtuig op grote hoogte uit de lucht was geschoten. Opstelten meldde dat hij de Onderzoeksraad voor Veiligheid, die het onderzoek leidt, geen opdracht kan geven met een tussentijdse reportage te komen.
Het debat duurde ruim vijf uur, de crash is inmiddels ruim 200 dagen geleden. De oppositie wil echter nog steeds opheldering. De Tweede Kamer kijkt volgende week onder aanvoering van Louis Bontes (VNL) hoe er een vervolg aan het debat van donderdagavond wordt gegeven.
