Mensenrechtenorganisatie Amnesty International oordeelt snoeihard over het optreden van de Belgische autoriteiten tijdens de eerste coronagolf. Volgens Amnesty werden onder meer het recht op leven, het recht op gezondheid en het verbod op discriminatie met voeten getreden.
Volgens Amnesty durfden of wilden sommige huisartsen geen woonzorgcentra bezoeken. Ook stelde de mensenrechtenorganisatie vast dat dementerende bewoners nog meer dan voor de pandemie werden vastgebonden of met medicatie geïmmobiliseerd werden en dat zorginspecties werden opgeschort.
Terwijl bijna alle Covid-doden in ziekenhuizen stierven, zijn de meeste bewoners van de woonzorgcentra die bezweken aan Covid-19, gestorven in het woonzorgcentrum zelf. Sommige directieleden getuigden aan Artsen zonder Grenzen dat ambulanciers bij aankomst voor de deur vroegen: “Hebben jullie zuurstof? Dan nemen we de bewoners niet mee. Geef hem/haar meer morfine.” Volgens de hulporganisatie kregen paramedici zelfs de opdracht om geen patiënten boven een bepaalde leeftijd, vaak 75 maar soms ook 65 over te nemen.
Ondanks al deze schrijnende toestanden, werd er pas actie ondernomen door de regering toen de tragedie publiek aan de kaak gesteld werd en het ergste van de eerste fase van de pandemie al voorbij was. Zo werd regelmatig testen, een cruciale beschermingsmaatregel tegen de overdracht van Covid-19, pas ingevoerd in augustus 2020, met een maximum van één test per maand voor het personeel – niet voor bewoners.
Meer schokkende feiten:
De woonzorgcentra in België zijn structureel en historisch onderbemand. Door de Covid-19-crisis kwam daar nog eens een pak extra werk en stress bovenop voor de overbevraagde zorgwerkers. Het grote personeelstekort en het beperkte toezicht van buitenaf leidde in sommige gevallen tot verwaarlozing. Sommige bewoners kregen niet alle nodige zorg en bleven dagenlang in hun pyjama, zonder hulp bij het aankleden, wassen of andere persoonlijk hygiëne. In extreme gevallen, werden sommige bewoners zelfs onvoldoende gevoed of gehydrateerd.
Amnesty International kreeg informatie over twee bijzonder verontrustende gevallen waarin verwaarlozing mogelijk tot het overlijden van de bewoner heeft geleid. Zo vertelde een man hoe zijn schoonmoeder van 83 stierf in een woonzorgcentrum: “Ik belde het verzorgingshuis drie keer per dag. Alles wat ze zeiden was positief: ze is in haar kamer, ze heeft goed gegeten, ze is kalm. Allemaal goed nieuws.” Toen er weer bezoeken werden toegestaan, ging hij naar zijn schoonmoeder: “Ik kom die kamer in en daar ligt mijn schoonmoeder halfdood, uitgemergeld. Toen ik haar wou laten drinken en haar rechtop zette, zag ik dat haar ruggengraat twee centimeter uitstak… Ik riep meteen een dokter, hij stelde vast dat ze helemaal uitgedroogd was en haar zoutgehalte erg hoog was. Anderhalve week zou ze geen water gehad hebben. De verzorgster op de eerste verdieping kwam langs en zei: “Mijn collega is ziek en ik sta hier alleen voor 20 mensen.”
De vrouw werd met de ambulance naar het ziekenhuis gebracht. Daar bleek dat ze flebitis had in beide benen. Al snel werd duidelijk dat een operatie niet meer mogelijk was omdat de flebitis te ver was gevorderd. De vrouw stierf twee dagen laten.
