Op vakantie met je vrouw en kinderen in Italië wordt je auto midden op de snelweg klemgereden door een konvooi militaire politie met gillende sirenes. Zo’n dertig zwaar bewapende mannen omringen je wagen. Op de weg liggen de spijkermatten al uitgerold. Het overkwam Frits Veerman, de ingenieur uit Huizen en klokkenluider in een wereldwijd atoomschandaal, waarvan ons land het middelpunt vormde. Nederland liet bewust geheime kennis stelen en bedrijven uit ons land verkochten moedwillig materiaal zodat Pakistan een eigen atoombom kon ontwikkelen. Kennis die het land daarna liet doorverkopen aan onder meer Noord-Korea en Iran, landen die nog altijd een gevaar zijn voor de veiligheid in de wereld. De spion heette Abdul Khan en hij kon in ons land zijn gang gaan. Frits Veerman, de klokkenluider die deze grote spionage onthulde, werd door zijn werkgever ontslagen en door de overheid geïntimideerd. Zijn leven werd door de gebeurtenissen getekend.
Vorige week kwam Frits Veerman zijn verhaal doen in de Tweede Kamer. Aanleiding was een onderzoek door het Huis voor klokkenluiders dat laat zien dat hij terecht wordt beschouwd als een klokkenluider en vanwege zijn meldingen een leven lang is ‘benadeeld’. Veerman was in de jaren zeventig medewerker van Khan en merkte dat de Pakistaan veel interesse had in de atoomkennis bij Urenco in Almelo en die geheimen meenam naar Pakistan. Nadat Veerman de spionage had onthuld werd niet Khan maar hijzélf opgepakt. In de Kamer vertelde Veerman, die ondertussen op leeftijd is, hoe hij meerdere dagen is vastgehouden in de Bijlmerbajes, waar hij door mensen van verschillende overheidsorganisaties werd ondervraagd en geïntimeerd. Waar dacht Frits Veerman dat hij mee bezig was? Besefte hij niet dat hij zijn mond moest houden? Na zijn ontslag kreeg Veerman thuis regelmatig bezoek van de geheime dienst en werd hij in het buitenland vaak aangehouden.
Het rapport van het Huis voor klokkenluiders is een begin van genoegdoening, maar ook niet meer dan dat. Het Huis heeft onderzoek gedaan naar de bejegening van Frits door zijn werkgevers, maar niet door de overheid. Reden is dat het Huis geen onderzoek kan doen bij de AIVD en de MIVD. Dat onderzoek zal er nog moeten komen, het liefst door de onafhankelijke toezichthouder CTIVD. Een onderdeel van de genoegdoening is ook dat Frits Veerman wordt gehoord, onder meer door de Tweede Kamer. Mede daarvoor had ik de bijeenkomst vorige week belegd. De opkomst van de Kamerleden was gênant. Behalve ikzelf waren alleen leden van de VVD en D66 komen opdagen. Voor een burger die 45 jaar lang onrecht is aangedaan. Ook heb ik de regering gevraagd om met Frits Veerman in gesprek te gaan, maar nog geen enkele minister heeft die handschoen opgepakt. Ook de ministers lijken nogal bang om te praten met de toch zo vriendelijke klokkenluider Veerman.
Zoveel schurkenstaten konden een atoombom bouwen met kennis uit Nederland. Reden waarom Abdul Khan hier zijn gang kon gaan is omdat de Amerikaanse geheime diensten ons daarom hebben gevraagd. Naar de reden waarom de Amerikanen atoomkennis uit Nederland in Pakistan wilden hebben kan ik slechts raden. Met de hulp van de Russen kreeg India een atoombom en wellicht wilden de VS daarom ook Pakistan aan een bom helpen. Doordat deze spionage via Nederland liep hielden de Amerikanen schone handen en overtrad ons land het verdrag tegen de verspreiding van kernwapens. Ik begrijp dat dit heel pijnlijk is en politiek bijzonder gevoelig ligt, maar de waarheid zal toch ooit boven water moeten komen. En Frits Veerman zal eindelijk eens genoegdoening moeten krijgen. Zolang hij tijd van leven heeft zal Veerman blijven vechten, na 45 jaar strijd zal hij echt zijn mond niet houden. De Tweede Kamer zou deze klokkenluider daarbij veel beter moeten helpen.
‘Wat gebeurde er in Italië, toen jij en je gezin op de snelweg werden klemgereden door die zwaarbewapende colonne?’ vroeg ik Frits Veerman na de bijeenkomst in de Tweede Kamer. Veerman dacht er niet aan uit te stappen en de militaire politie durfde hem niet uit zijn auto te halen. Nadat de commandant contact had opgenomen met de Nederlandse ambassade kon de familie weer doorrijden. Met de beklemmende onzekerheid dat hij elk moment weer ergens kon worden opgepakt.
Ronald van Raak schreef eerder over atoomklokkenluider Frits Veerman.
