De critici hebben gelijk gekregen: Thierry Baudet is een extremist en dat is sinds vorige week meer dan ooit voor het grote publiek zichtbaar geworden. Parlementaire journalisten wisten het al een tijdje, maar nu weet iedereen het of kan het weten. Lastig voor mensen die hun naam aan Forum hebben verbonden, zoals de tientallen Statenleden die in maart 2019 werden gekozen. Het is voor hen de belangrijkste beslissing in hun politieke leven: wanneer kunnen ze weglopen? Wat is het beste moment?
In Nederland ontwikkelen opinies zich niet, ze slaan plotseling om. Bij Baudet zien we dat: tot enkele weken geleden vonden veel mensen het vreemd als je hem een extremist noemde. Dan was je links, activistisch en in ieder geval niet neutraal. Inmiddels lijken we in de omgekeerde situatie beland: als je Baudet geen extremist vindt heb je niet opgelet, loop je hopeloos achter of heul je met zijn gedachtengoed. Dat moet je niet hebben en dat is precies de reden voor Forum-politici om nu hun knopen te tellen. Is het verstandig bij Forum te blijven en Baudet te blijven steunen?
Afgelopen dagen zijn tientallen politici van Forum afgesplitst: meerdere Statenfracties en de Amsterdamse afdeling liepen resoluut weg. Toch is dat niet het meest opvallende aan de ineenstorting. Het valt vooral op hoe weinig FvD-politici zich expliciet vóór Baudet hebben uitgesproken en hebben gemeld hem door dik en dun te blijven steunen. Ze zijn op twee handen te tellen: een handjevol Statenleden zoals Dekker en Vastenhouw uit Noord-Holland, een enkeling in het Zuiden des lands en de fractie in Groningen. De meeste FvD’ers houden zich tot dusver stil en zo kan niet worden vastgesteld waar ze werkelijk staan.
Daarmee is er een heel reservoir aan FvD-politici waarvan we niet weten hoe ze zich tot het extremisme van Baudet verhouden. Ze kunnen maar één keer weglopen en moeten dat op het juiste moment doen. Ze zullen te horen krijgen wat Annabel Nanninga afgelopen week al als verwijt kreeg: dat ze in 1946 in het verzet is gegaan. Dat verwijt is zeker in haar geval ongegrond: intern hebben FvD’ers regelmatig wél aan de bel getrokken, maar er werd nooit naar ze geluisterd. Er is inmiddels ook een verschil tussen Nanninga en de rest: nu zij de weg heeft geplaveid voor andere critici, moeten ze die kans wel pakken.
Een mooi voorbeeld zien we in Zuid-Holland. Hier zijn al een paar Statenleden van Forum weg, maar de rest blijft ‘vooralsnog’, aldus fractievoorzitter Matthijs Sandmann. Hij houdt nog wel ‘een slag om de arm’. De grote vraag aan hen is: hoeveel tijd hebben ze eigenlijk nodig om te bedenken of ze bij een partij willen zitten die wordt geleid door een extremist die antisemitische complottheorieën verspreidt? Welke informatie hebben zij nodig om te beslissen of dat hun politieke koers is? Elke minuut dat ze langer nadenken neemt de twijfel toe of ze niet gewoon opportunisten zijn met dezelfde ideeën als Baudet.
Dit geldt ook voor de Statenleden in Gelderland, die niets loslaten over de crisis, maar waar fractievoorzitter Arjan de Kok innig met Baudet is verbonden en hem nog steeds lijkt te steunen. Als de Gelderse Statenleden nog van de associatie met Baudet af willen komen moeten ze opschieten, anders dringt de interpretatie zich op dat ze na de oorlog in het verzet gingen. Ze laden steeds meer de verdenking op zich te heulen met extremisme en dat eigenlijk wel prima te vinden, al is het maar in ruil voor een baantje. Voorheen kon je daar nog over twijfelen, maar die tijd is nu simpelweg voorbij.
Echt interessant wordt het bij politici met dubbele belangen. In Noord-Brabant werd dit jaar een coalitie gevormd met FvD. Deze heeft een minimale meerderheid en dus kan geen enkele FvD’er uit de fractie stappen zonder die in gevaar te brengen. Als hele fractie afsplitsen en de coalitie blijven steunen kan niet, want de Statenleden Van den Oetelaar en Smolders steunen Baudet. Hier ligt dus een principiële vraag op tafel wat moet prevaleren: de coalitie of de eigen rechte rug. In Limburg hebben de Statenleden – al is de situatie wat complexer – in feite hetzelfde dilemma. Men is simpelweg verdeeld en wacht dus maar af.
Zo hebben FvD’ers dezer dagen vast slapeloze nachten. Hun verbond met Forum was al een reden voor weglopende vrienden, familieruzies en afgewezen sollicitaties. Dat zal alleen maar erger worden nu Baudet definitief is ontmaskerd. Er is haast bij nu in het juiste kamp te gaan zitten. Het voorland zien we in Drenthe, waar Statenlid Hendrikus Velzing zijn afsplitsende collega’s niet volgt en vrij schaamteloos Forum ‘een verademing in het politieke landschap’ noemt. Het is voortaan niet mis te verstaan wat dat betekent. Niet snel genoeg kiezen betekent dat je de rest van je leven in dat kamp zit.
