Volgende week is het precies een jaar geleden dat er in Brabant een coalitie werd geïnstalleerd met Forum voor Democratie. Het klinkt alweer als jaren terug: het was de tijd dat Annabel Nanninga een belangrijk FvD-gezicht was, dat Theo Hiddema in de Tweede Kamer zat, dat er FvD-Europarlementariërs bestonden en dat JA21 een niet-bestaande afkorting was. Dat samenwerking met de partij van Thierry Baudet ooit tot problemen zou leiden was destijds al enigszins te voorspellen, maar het is allemaal toch nog een beetje erger dan de grootste critici hadden durven vermoeden.
De oogst aan uitspraken van de afgelopen twee weken. Baudet twittert over een escape-strategie nu er steeds meer mensen komen met een buitenlandse achtergrond. Hij begint over ‘Madagaskar’. Dat is een niet te missen hondenfluitje. Massa-immigratie en moderne architectuur zijn volgens hem de grootste misdaden die ooit tegen de Europese mens zijn begaan. De Holocaust is kennelijk minder erg. Er is een poster in omloop waarop de corona-maatregelen worden vergeleken met de onvrijheid tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ondertussen vergelijkt Pepijn van Houwelingen quarantainemaatregelen met de Holocaust.
Vrije meningsuiting is een zegen, want zo weten we waar we bij Forum mee te maken hebben. De geschiedenis van de partij bestaat uit de ontkenning van het extremisme van de leiding. Een jaar geleden waren FvD’ers nog bedreven in het bagatelliseren van dit soort uitspraken, maar inmiddels weten we dat al die trouwe vazallen helemaal niet zo overtuigd waren van hun eigen verdediging van Baudet. Zo waren politici als Nanninga juist heel kritisch over alle oprispingen en hadden zij graag gezien dat er personele wisselingen in de top zouden komen. De afloop is bekend.
Wat zullen voormalige FvD’ers blij zijn dat ze de uitspraken van Baudet niet meer hoeven uit te leggen. Toch is er een probleem: hun nieuwe partij JA21 zou het gematigde of fatsoenlijke alternatief van Forum moeten zijn. JA21 doet dat vooral door Forum te negeren. Logisch, want natrappen naar de voormalige collega’s komt rancuneus over en leidt bovendien de aandacht af van waar JA21 zelf voor wil staan. Er is maar één probleempje: feitelijk steunt JA21 gewoon de Brabantse coalitie met Forum. Dat is ook helemaal in lijn met het feit dat JA21 Forum niet uitsluit als coalitiepartner in Den Haag.
Zo wordt afstand houden van extremistisch gedachtengoed nog een hele toer. In Brabant viel FvD in twee delen uiteen: drie Statenleden gingen verder als JA21 en de rest bleef bij Baudet. Een van de twee Forum-gedeputeerden splitste zich af maar bleef in functie. Helder communiceren over deze nieuwe situatie zat er niet echt in, met als conclusie dat de coalitie van CDA, VVD, Lokaal Brabant en Forum er een vijfde partij bijkreeg: JA21. Een VVD-Statenlid noemt het inmiddels geen coalitie meer maar ‘een open samenwerking’. Of dat nou waar is of niet: het blijft samenwerking.
Zo hebben we ‘drie nette partijen’ die in Brabant allemaal een probleem hebben. Bij het CDA was deze samenwerking altijd al controversieel. Bij de VVD horen we allerlei mensen benadrukken hoe fout Baudet is, maar ze zitten gewoon met zijn partij op het pluche. Bij JA21 hebben ze niet doordacht waarom ze bij Forum zijn weggegaan en wat dat nu van hen vraagt.
Alle omtrekkende bewegingen zijn mogelijk door de smoes dat provinciale fracties los staan van de landelijke partij: ze maken hun eigen afwegingen. Het is niet goed als de landelijke partij intervenieert. Specifieker: Baudet doet de ene dubieuze uitlating na de andere en krijgt hulp van gekken als Van Houwelingen, maar over de Brabantse FvD’ers zegt dit zogenaamd niets. In Brabant zitten immers andere mensen bij Forum die zelf geen extremistische uitspraken doen. Ze zijn formeel ook onafhankelijk van de landelijke top.
Het blijft een smoes. Hans Smolders werd met voorkeursstemmen in de Provinciale Staten gekozen en zit sinds een maand ook in de Tweede Kamer in de fractie met Baudet en Van Houwelingen. Statenlid Joris van den Oetelaar is sinds enige tijd partijbestuurder, naast Baudet inderdaad. FvD-gedeputeerde Eric de Bie is nog nooit op enige kritiek op Baudet betrapt. Er is een zeer stevige, directe lijn tussen het provinciehuis in Den Bosch en de ‘landelijke partij’. Maar gelukkig voor CDA, VVD en JA21 hebben veel mensen dat niet door, want wie weet nou in hemelsnaam wie Joris van den Oetelaar is?
Inhoudelijk levert de Brabantse coalitie geen windmolen minder op, er komt geen kerncentrale, geen echt referendum en zelfs geen stevige versoepeling van de stikstofregels. Bij het CDA neemt de interne verdeeldheid alleen maar toe, de VVD weet niet hoe vaak afstand te nemen en JA21 wordt door de samenwerking volstrekt ongeloofwaardig. Baudet heeft iedereen precies waar hij ze hebben wil. Een enkel belletje van de partijtop – of het nou die van CDA, VVD of JA21 is – is genoeg om een einde aan deze ellende te maken. Waar wachten ze nog op?
