De PvdA zoekt een nieuwe partijvoorzitter. Nelleke Vedelaar stopt er dit najaar mee en dus kunnen alle leden met ambities zich melden. Onwillekeurig denk je terug aan de tijd dat de PvdA een oppermachtige bestuurderspartij was en geen politieke dwerg. Toen deed het partijvoorzitterschap ertoe. De namen van toen kennen we nog steeds, zoals Felix Rottenberg en Hans Spekman. Nu hebben zich vijf kandidaten gemeld waar menigeen nog nooit van gehoord heeft. Het is tekenend voor de steeds geringere relevantie van de sociaaldemocratie en daarmee de inflatie van deze functie.
Maandagavond komen de vijf kandidaten voor het eerst samen voor een debat. De techniek hapert, net als de inhoud. Uw verslaggever twittert live mee maar hoort steeds hetzelfde. Er zijn terugkerende thema’s: veel PvdA-afdelingen zijn op sterven na dood, geen aanwas van jongeren, het debat binnen de partij is gebrekkig en de ledendemocratie werkt niet goed. De oplossingen zijn ook steeds hetzelfde: betere interne procedures, beter debat en een stevigere rol voor de jongerenorganisatie. Dit alles aangevuld met wat pleidooien dat de PvdA weer geloofwaardig moet worden.
In deze woestijn der nietszeggendheid een overzicht van de kandidaten. En een conclusie.
Gerard Bosman zat al eens in het partijbestuur en is afdelingsvoorzitter in Ridderkerk. Hij staat bekend als een soort linksbuiten van de PvdA, al noemt hij zichzelf liever de linksbinnen. Gerard is erg trouw aan de partij en zo ziet hij er ook uit: een vriendelijk ogende zestiger met een bril en een jasje. Gerards motivatie om partijvoorzitter te worden komt uit zijn tenen: hij verloor zijn huis en werk en werd toen persoonlijk meer dan ooit met zijn neus op ongelijkheid gedrukt. Hij kreeg te maken met de vernedering van de bijstand, onbetaalbare vaste lasten en flexwerk zonder perspectief.
Gerard moet het van zijn authenticiteit hebben, maar eigenlijk weet je daarmee al meteen hoe relevant zijn kandidatuur is. De PvdA heeft geen toekomst met een voorzitter die begint over het kabinet Den Uyl, de maakbaarheid van de samenleving, ‘de verbeelding aan de macht’ en ‘een wenkend perspectief’. Gerard ademt vervlogen tijden. Hij begint een hele lijst problemen op te sommen waar de PvdA iets aan zou moeten doen. Hoewel dat een prima lijst is, illustreert het vooral zijn andere handicap: hij heeft geen strak verhaal en praat veel te lang. Zo gaan partijcongressen eindeloos duren.
Dat hoef je niet tegen Pieter Paul Slikker te zeggen, die meteen subtiel refereert aan het te lange verhaal van Gerard. Pieter Paul is fractievoorzitter in Den Bosch. Hij doet momenteel een tour door het land en daar was uw verslaggever al eens bij. Pieter Paul is trots dat hij al bij 25 afdelingen is geweest. Hij doet erg zijn best: hij heeft een verhaal geschreven over de partijorganisatie, meer debat en meer linkse samenwerking. Het probleem is vooral dat het totaal niet onderscheidend is: de rest wil dit grosso modo ook en dus vraag je je al snel af waarom de PvdA Pieter Paul als voorzitter zou willen.
Het antwoord is ontnuchterend: Pieter Paul was tussen 2006 en 2017 onder verschillende politiek leiders chef campagnes. Hij maakte grote overwinningen en grote nederlagen mee. Hij weet goed hoe het er in de politieke top aan toe gaat. Positief allemaal, maar of Pieter Paul weleens buiten de bestuurlijke bubbel komt oogt toch twijfelachtig. Daar heeft hij dan weer een verhaal voor: hij werkt met pakketbezorgers aan een rechtszaak voor betere arbeidsvoorwaarden. Zij willen geen fusie van PvdA en GroenLinks en dus wil Pieter Paul die ook niet. Zo maakt Pieter Paul van de PvdA een marketingvehikel in plaats van de hoeder van de sociaaldemocratie.
Heel even lijkt SP-Tweede Kamerlid Peter Kwint op het podium te zitten, maar dat komt door de slechte beeldkwaliteit van de livestream. Het blijkt Frank van de Wolde die in een zwart T-shirtje is langsgekomen. Hij is verreweg de jongste van de vijf: 28. Wat Frank precies voor de PvdA doet is niet zo duidelijk, behalve dat hij iets deed bij ‘de taskforce verjonging’. Omdat er deze avond de hele tijd over wegrennende jongeren wordt geklaagd, ligt de vraag voor de hand of die taskforce enige zin heeft gehad, maar de PvdA houdt het gezellig. Frank moet het vooral hebben van zijn expliciete pleidooi voor een fusie met GroenLinks.
De enige scherpe vraag van de avond gaat precies over dat punt: wil GroenLinks dat eigenlijk wel? Frank denkt dat er veel enthousiasme is voor dit idee. Hij heeft dagelijks contact met afdelingen en mensen die dit ook een geweldig plan vinden. Frank wil dat ook GroenLinks enthousiast in beweging komt voor zo’n fusie. Dramatisch natuurlijk, want daar gaat de PvdA-voorzitter niet over. Later noemt hij zijn eigen kandidatuur minder relevant als de partijleden zouden uitspreken dat er geen fusie moet komen. Het is dus wel duidelijk wie van deze kandidaten het meest kansloos is.
De verrassing van de avond heet Reshma Roopram. Ze is wethouder in Barendrecht en heeft zich op het laatste moment als kandidaat gemeld. Ze slaat een voor de PvdA nogal ongebruikelijke toon aan. De PvdA moet volgens Reshma oog hebben voor sociaal-culturele thema’s: integratie, immigratie, veiligheid en vrijheid. Ze zegt dat de PvdA haar achterban op deze thema’s in de steek laat. Daarom worden mensen kwaad en lopen weg. Ze voegt ook nog even het populaire punt toe dat de energietransitie betaalbaar moet zijn voor lage inkomens. Waar kennen we dat toch van?
Reshma somt in hoog tempo voorbeelden op van thema’s waar de PvdA te weinig over praat: wat is het PvdA-antwoord als jongens van acht om tien uur s’avonds buiten rondhangen? Wat vindt de PvdA ervan dat kinderen op school tolken voor hun ouders? Moet de PvdA niet strenger zijn om mensen echt vooruit te helpen en meer kans te geven op maatschappelijk succes? Reshma wil niet bij het actiegroepje ‘Vrij Links’ ingedeeld worden, dus dat zou uw verslaggever niet durven, maar voor de PvdA klinkt ze rechtsig. Zouden de leden deze ideeën steunen? Waarom is de PvdA dan niet jaren geleden al van koers veranderd?
Na de donderpreek van Reshma is het de beurt aan Binnert de Beaufort, de afdelingsvoorzitter in Hilversum. Hij begint een verhaal over een man in de metro die er vies uitzag maar eigenlijk heel arm bleek te zijn. Binnert gaf hem een tientje. Dat is eigenlijk een ijdel verhaal, zo geeft Binnert toe, maar hij vertelt het toch. Het gaat hem erom hoe we in Nederland langs elkaar heen zijn gaan leven. Ook maakt hij zich druk over de toenemende segregatie. Geen rare thema’s, maar het is wel meteen duidelijk dat Reshma die thema’s helderder naar voren kan brengen.
Wat Binnert precies gaat doen, wordt niet helemaal duidelijk. Hij gaat als voorzitter eerst maar eens met de afdelingen praten want die hebben het moeilijk. Daar moeten meer leuke dingen worden georganiseerd. Inhoudelijk valt hij al snel door de mand want hij weet niet wat te doen aan de wegrennende jongeren. Hoewel niemand een goede oplossing heeft voor dat probleem, doet Binnert niet eens een poging een halfslachtige oplossing te veinzen. Binnert vindt dat een fusie met GroenLinks van onderop moet komen. Daar gaat hij dus ook niets aan doen. Waaraan dan wel?
Reshma Roopram lijkt duidelijk een andere, nieuwe koers voor de PvdA te willen. Ze lijkt daarmee alleen te staan. Frank van de Wolde zegt dat min of meer ook tijdens dit debat: hij wil het wel over culturele thema’s hebben, maar hij denkt daar inhoudelijk anders over dan Reshma. Zo wordt het duidelijk waarom Frank een fusie met GroenLinks wil en Reshma niet. Dat is dan ook de keuze waar de PvdA nu voor staat: de oude koers waarmee velen zich afvragen of de PvdA niet beter kan fuseren, of Rooprams koers waarmee iedereen de verschillen met GroenLinks direct zal kunnen waarnemen.
Er is maar één probleempje: heeft de partijvoorzitter nou zo’n doorslaggevende invloed op de koers?
