Een paar dagen terug presenteerden Joshua Livestro en Bart Schut een vijfpuntenplan (Jalta-link) voor de bestrijding van islamitisch terrorisme. Volgens Livestro en Schut moeten we het probleem erkennen, solidair zijn met de slachtoffers, investeren in intelligence, zero tolerance, en voorlichting over de westerse normen en waarden. Hoewel de inleiding van hun stuk een beetje ontsierd wordt door ronkende oorlogsretoriek, is het een interessante basis voor verdere discussie.
Schut en Livestro hebben gelijk dat je een probleem pas kan oplossen als je het erkent voor wat het is. Misschien zit ‘m daar inderdaad ook wel het grootste probleem: we hebben het al sinds 11 september 2001 over moslimterrorisme, en nog steeds zijn er verlichte zielen die menen dat ‘de islam’ als zodanig het probleem is, en niet de ontwikkeling van een aantal radicale stromingen binnen de islam – die hun invloed deels financieren met westers oliegeld. Schut en Livestro hebben volkomen gelijk als ze zeggen dat politici niet met meel in de mond moeten spreken, maar dat geldt niet voor ‘de islam’, maar met name voor de rol van sommige bevriende oliesjeiks in het propageren of niet-bestrijden van allerlei radicaal gedachtegoed.
Met het tweede punt van Schut en Livestro (solidariteit) kan ik het alleen maar van harte eens zijn. Het is volkomen onacceptabel als cartoonisten niet meer durven te publiceren wat ze eigenlijk willen tekenen, en het is een gotspe dat een toenemend aantal Joden zich bedreigd voelt omdat ze nou eenmaal zijn wie ze zijn. Onze solidariteit dient inderdaad onvoorwaardelijk te zijn, en onze intolerantie jegens antisemitisme totaal. Dat is voor mij totaal vanzelfsprekend, maar ik zie niet wat dat zou moeten bijdragen aan de bestrijding van moslimterrorisme.
Het derde punt dat Schut en Livestro maken is dat er meer geld moet naar surveillance, opsporing, vervolging en bestraffing van islamitische extremisten. Dat is gezien de recente aanslagen ongetwijfeld deels het geval, maar hier geldt hetzelfde: wat gaat het opleveren? Je kan mensen niet in het hoofd kijken en dus niet voorspellen wanneer bij iemand de knop omgaat en hij gevaarlijk wordt. Dat de inlichtingendiensten de daders van recente aanslagen kennen is op zich geen relevant feit. Relevanter is of ze hadden kunnen weten dat er iets bekokstoofd werd. Dat valt te betwijfelen. En vervolging en straf, dat klinkt allemaal leuk, maar zowel in Parijs als Kopenhagen viel er weinig meer te vervolgen en te straffen, helaas. Ook van denationaliseren zie ik niet zo’n sterke preventieve werking uitgaan. Het klinkt allemaal reuze daadkrachtig, maar je schiet er geen hol mee op, tenzij je een geplande aanslag voortijdig weet te voorkomen.
Wat Schut en Livestro te berde brengen onder zero tolerance is een nog moeilijker punt. Immers, als vrijheid echt een westerse kernwaarde is, en niet slechts indien het toevallig zo uitkomt, is het inconsequent om mensen de toegang tot het land te ontzeggen op wie ‘ook maar een klein smetje zit of die geen Nederlands spreken’. We moeten zorgen dat de vrijheid niet misbruikt wordt voor oorlogshitserij, maar dat is iets anders dan de vrijheid bij voorbaat maar vast afschaffen voor onwelgevallige meningen. Ik zie meer in beter monitoren, en harder straffen bij ronselen. Ontzegging van toegang kan best onderdeel van een straf zijn, maar bij voorbaat lijkt het me nogal flagrant in strijd met onze westerse kernwaarden.
Tot slot: scholing. Hier raken Livestro en Schut voor mij wél een belangrijk punt, maar ik denk dat we veel verder moeten gaan dan zij voorstellen. Ja, het is belangrijk om alle jongeren in Nederland te onderwijzen in de westerse kernwaarden en in de manier waarop onze maatschappij werkt. De vraag is echter of ons huidige onderwijssysteem – grote klassen, grote scholen – in staat is om dat effectief te doen. Misschien moeten we daarvoor wel naar een systeem met kleinere scholen, en kleinere klassen, waardoor juist de kwetsbare kinderen uit achterstandswijken meer leren, en niet alleen taal en rekenen maar ook dingen over onze samenleving.
Met Schut en Livestro gaan we de oorlog niet winnen. Belangrijker dan erkenning, solidariteit, repressie en zero tolerance is preventie, en aan preventie raakt eigenlijk alleen het laatste punt van hun betoog, maar dan moet je veel drastischer te werk gaan dan Schut en Livestro voorstellen. Wat dan wel? Eindeloze uitkeringen en ongerichte subsidies schieten niet op: dat zijn afkoopsommen, geen beleidsinstrumenten.
Los van het aperte punt dat het geen kwaad kan radicaliseringsprocessen beter te begrijpen en dat het belangrijk is specifiek te investeren in het tegengaan van radicalisering (gek dat Schut en Livestro dat niet noemen), is het vooral zaak om (ideologische) alternatieven te bieden. Kiezen voor de jihad is namelijk, in tegenstelling tot het suf-rechtse dogma dat Schut en Livestro ook nu weer herhalen, geen ‘uiterste consequentie van de religie’, maar een keuze die een klein groepje jongeren wel maakt, maar de overgrote meerderheid van de gelovigen niet. Het kernpunt is dat we ze moeten aanzetten tot het maken van een andere keuze. Iets anders werkt niet.
