Als volger van Islamitische Staat en als deelnemer aan het debat erover bekijk ik alle gruwelijke filmpjes die ISIS online zet en dus ook de laatste, de onthoofding van de Kopten op het Libische strand. Aan de Universiteit van Tilburg geef ik het college Het Kwaad in de Kunsten waarin de thematiek van het kwaad enerzijds en de kunsten anderzijds centraal staan. Met de masterstudenten discussiëren we over de vraag naar de herkomst van het kwaad, of de mens van nature goed of kwaad is en waar God in dit geheel staat. Vervolgens stellen we ons de vraag of en zo ja, hoe, het kwaad verbeeld mag worden. De studenten en ik kijken naar beelden van het echte kwaad, zoals die van het net bevrijde kamp Buchenwald, en ook kijken we naar kunst waarin het kwaad verbeeld wordt, zoals het Auschwitzlegopakket, of het zingen van ‘I will survive’ door een Holocaustoverlever en zijn familie bij de gaskamers van het vernietigingskamp Auschwitz. Het moge duidelijk zijn dat deze colleges veel emoties oproepen, want het kwaad raakt ons allemaal.
Het kwaad dat ISIS begaat en waar de organisatie zo minutieus en gelikt verslag van doet is, tegen de achtergrond van het kwaad door de geschiedenis heen, niet uniek. Veel bewegingen gingen ISIS voor. Het wapen van de terreur, het angst zaaien onder de bevolking is al zo oud als de wereld. De nazi’s beschikten over een zeer geraffineerde newspeak voor hun genocideprogramma bestemd voor Joden, Roma en Sinti, homoseksuelen en die eindeloze lijst van mensen die inferieur werden beschouwd. De Rode Khmer in Cambodja paste een meedogenloze klassenstrijd toe. Sprak je een buitenlandse taal, droeg je een bril: je lot was getekend.
Het bizarre is dat, om bij de nazi’s en de Rode Khmer te blijven, zij hun wandaden archiveerden. Beroemd zijn de duizenden foto’s die ‘de fotograaf van Auschwitz’ heeft gemaakt van de slachtoffers van de SS. Ook de Rode Khmer fotografeerde haar slachtoffers, de angst voor de terreur spreekt boekdelen op de foto’s.
De nazi’s en Rode Khmer begingen hun misdaden niet uit het ongerijmde. In beide gevallen lag er een ideologie aan ten grondslag. Voor de nazi’s gold Hitlers Mein Kampf als richtinggevend en voor de Rode Khmer waren dat de klassieke concepten van de klassenstrijd van de aartsvaders van het communisme Karl Marx en Friedrich Engels in de meest extreme interpretatie.
ISIS verschilt weinig in aanpak van nazi’s en Rode Khmer. Haar vijanden zijn er vele: de sjiieten op de eerste plaats, gevolgd door soennieten die niet haar interpretatie van de islam accepteren, de joden, het westen enzovoorts. En zij is even meedogenloos. Bovendien registreert ook ISIS haar misdaden zoals we regelmatig vaststellen. Daarnaast heeft ook ISIS een tot in detail uitgewerkte ideologie om haar wandaden te rechtvaardigen. Zij doet daar aan het algemene publiek kond van in de glossy, Dabiq, die zij uitgeeft. Maar ook maakt zij gebruik van wat het Management of Savagery wordt genoemd, een soort van handboek over de noodzakelijke fasen waar de islamitische oemma (gemeenschap) doorheen moet gaan om die ideale Islamitsche Staat te bereiken. Het boek staat vol klassieke terreurconcepten zoals de volgende (mijn vertaling naar het Nederlands):
“Als een toeristische trekpleister in Indonesië die de kruisvaarders uitbaten wordt geraakt in een aanslag, zullen alle toeristische resorts in alle landen van de wereld moeten worden beveiligd middels extra inzet van mensen, dubbel de gewone hoeveelheid, en een enorme toename van de uitgaven. Als een woekerrentebank van de kruisvaarders in een aanslag wordt geraakt in Turkije, zullen alle banken van de kruisvaarders beveiligd moeten worden in alle landen en dat zal de economie schade doen. Als twee afvallige auteurs omkomen bij een gelijktijdige operatie in twee verschillende landen, zullen duizenden schrijvers beveiligd moeten worden in andere islamitische landen.”
Het citaat behoeft geen commentaar. Vindt er een aanslag plaats op de redactie van, in dit geval, Charlie Hebdo, dan is de reactie dat alle redacties in de westerse wereld die zich bedreigd voelen, bescherming behoeven. De angst is gezaaid. Het managementboek is instructief, moet beslist gelezen worden door veiligheidsdiensten en politici die zich met dit onderwerp bezighouden, net als er niet weggekeken moet worden van de beelden die ISIS online zet. Journalist Hans Jaap Melissen noemde het boekwerk ook in zijn alleszins informatieve boek over ISIS. Maar ook hier geldt weer dat het boek in zijn soort niet uniek is. In 1920 publiceerde de Italiaanse auteur Kurzio Mapalarte, in die tijd een enthousiast aanhanger van Benito Mussolini, het werk The Technique of Revolution waarin vergelijkbare aanbevelingen staan en waar revolutionaire bewegingen dankbaar gebruik van hebben gemaakt.
Van Islamitische Staat zijn we nog niet af. Het ressentiment onder haar leden is enorm. Daar helpt geen enkel goed gesprek tegen. Deze beker wordt, wat ISIS betreft, tot de bodem leeggedronken. En ook in dit opzicht lijkt ISIS weer op de twee aangehaalde voorbeelden van vergelijkbare bewegingen. De nazi’s en ook de Rode Khmer werden gekenmerkt door een nietsontziende haat tegen haar vijanden.
Het enige verschil tussen ISIS en de nazi’s en de Rode Khmer is dat ISIS claimt de ware vertegenwoordiger van, in dit geval, de islam te zijn terwijl er tegelijkertijd heel veel andere vreedzame islams op aarde zijn en er indertijd geen vreedzaam fascisme of vreedzaam communisme bestond of bestaat. De grote uitdaging aan de islamitische en de westerse wereld is om voor eens en voor altijd ideologisch en militair-strategisch af te rekenen met de gewelddadige islam, zodat alleen de vreedzame islams overblijven.
