Kort na de lezing die de Amerikaanse bekeerling Khalid Yassin in Amsterdam gaf dook er wederom een zogenoemde haatprediker op in Nederland. De omstreden sjeik Haittam al-Haddad ging vrijdag op uitnodiging van het eveneens in Amsterdam gelegen debatcentrum de Balie in gesprek met een aantal Nederlandse prominenten. De gewoonlijke storm van kritiek op islamknuffelend links barstte al snel los. Columnist Sylvain Ephimenco merkte zaterdag in Trouw cynisch op dat een rabiate fanaticus als al-Haddad zijn antwoorden op atheïstische plaagstootjes al lang klaar zou hebben en pas echt het achterste van zijn tong laat zien in “petits comités” van “bloedfanaten”. Daar heeft Ephimenco natuurlijk gelijk in. Een verstandig radicaal weegt zijn woorden zorgvuldig als hij de camera’s op zich gericht weet.
Als ik me op zondagmiddag met een kopje koffie achter mijn computer nestel om via de livestream van online televisienetwerk Islaam.tv een interview met al-Haddad te volgen, ben ik dan ook vooral benieuwd naar wat de sjeik te zeggen heeft als hij tot zijn eigen “petit comité” spreekt. Islaam.tv is een op islamitische leest geschoeid mediabedrijfje dat gezien het aantal likes en comments op Facebook een behoorlijke doelgroep weet aan te spreken. Als er ergens “bloedfanaten” te vinden zijn, moet het hier wel zijn.
Praktische kwesties
De sjeik kan door het gehanteerde question-and-answermodel vanmiddag direct tot zijn doelgroep spreken: jonge, Nederlandse moslims. Geïnteresseerden konden hun vragen op voorhand via e-mail aan al-Haddad stellen. De meest interessante vragen zijn vervolgens door Islaam.tv geselecteerd en worden zondagmiddag vanuit het kantoor in Utrecht door een ietwat nerveuze jongeman met een baard voorgelegd aan de sjeik. Vragen uit het dagelijks leven. Kwesties over hoe de Koran in welke situatie nou precies te interpreteren. Zo adviseert de sjeik zijn comité van bloedfanaten over hoe ze zich netjes moeten kleden en of insuline spuiten tijdens de Ramadan wel of niet oké is.
Het merendeel van de vragen en antwoorden klinkt onschuldig. Praktische kwesties. Maar de man heeft natuurlijk ook extremere standpunten: “Overspel moet bestraft worden met steniging. Maar deze straf kan niet zomaar opgelegd worden. Er gaat zorgvuldige jurisprudentie aan vooraf. Westerse critici horen alleen: islam is steniging. Alsof wij zonder enige vorm van rechtsgang straffen opleggen.” Ondanks de abjecte disproportionaliteit van de barbaarse straf zelf, is dat een belangrijke nuancering. Behalve, en dat is dan weer een behoorlijke adder onder het gras, als iemand een misdaad met daarop de doodstraf zélf bekent – vrijwillige onderwerping aan steniging dus. Iets wat vanuit westers oogpunt gelijk staat aan suïcide. Maar ook dit is verklaarbaar, zo zegt al-Haddad. Het belang van berouw en loutering kan door ongelovigen onmogelijk begrepen worden. Omdat stenigen de door de Koran vastgestelde straf op overspel is, neemt de sanctie volgens de islamitische theologie de last van de begane zonde weg: “Ongelovigen begrijpen niet dat het bestaan ná de dood het echte leven is. En dat het daarom belangrijk is om gezuiverd van zonden voor God te staan.”
Geen onvertogen woord
En zo rolt het vraag en antwoordspel een paar uur door. Vragen over religie worden afgewisseld met dubieuze opvattingen maar ook met belangrijke nuanceringen. Nog een voorbeeld. Al-Haddad ziet het liefst alle vrouwen netjes getrouwd en achter het aanrecht. Maar hij benadrukt ook dat de Koran niemand kan verplichten tot een huwelijk. Als een vrouw alleenstaand door het leven gaat, vergroot dat vooral de kans op losse zeden en onkuis gedrag, is zijn mening: “Als een zuster ervoor kiest om dokter te worden in plaats van haar plaats in het gezin in te nemen, dan is dat haar keuze.” Ook de algemene relatie van de islam met het westen komt ter sprake. De sjeik benadrukt om vooral gewoon mee te doen in de Europese samenleving: “De islam is vooral een praktisch systeem. In westerse landen moeten we omstandigheden tolereren die in moslimlanden onacceptabel zijn. Dit vereist een grote mate van flexibiliteit voor moslims. Ben alsjeblieft niet rigide in de leer.” De sjeik waarschuwt voor het verbodsspasme waar Europa in schiet bij alles wat naar islamitische symboliek riekt en maant moslims in Europa waakzaam te zijn: “Moslims zijn deel geworden van het sociale landschap van Europa. Als vervolgens alles wat islamitisch is verboden wordt, hoe moeten we dan leven?” En over ongelovigen hoeven moslims in ons land zich al helemaal niet druk te maken volgens de sjeik: “Er zijn mensen die weigeren zich te bekeren. Maak je niet druk om hen. Het hellevuur zal vol zitten met dit soort mensen.”
De radicaal-islamitische soep wordt kennelijk minder heet gegeten dan opgediend. Oók voor een publiek van bloedfanaten. Maar wat kunnen wij verder voor belangrijks leren van dit interview met een ‘haatimam’? Nou. Dat de jonge interviewer met de baard het hele interview aan de lippen van de sjeik hangt. Dat er geen onvertogen woord valt. Geen puntje van kritiek. De kritieken op Facebook zijn lovend. Al-Hassad is een autoriteit. Zijn woorden staan voor jonge moslims gelijk aan zoete koek. Deze imams en hun opvattingen moeten nou net níet gemarginaliseerd worden. Daar is dit debat te belangrijk voor. Don’t kill the messenger. Want de boodschap vindt zijn weg naar de doelgroep toch wel. Dan kunnen we maar beter begrijpen wat die boodschap inhoudt, niet? Naast de door de Baliedirecteur Albrecht aangehaalde beschaafde plicht om ook uzelf niet welgevallige meningen toch de ruimte te geven, is het in debat gaan met zogenoemde haatimams ook verdomde verstandig. Een potentieel extreem religieus getinte boodschap kan beter niet in de marges van de maatschappij blijven doorsudderen. Een self-fulfulling prophecy zit niemand op te wachten. Toch?
Hans Wetzels is freelance journalist en schrijft vooral over ontwikkelingssamenwerking, duurzaamheid en migratie. Hij is absoluut geen moslim maar vindt het wel belangrijk om te weten wat er precies speelt onder Nederlandse moslims.
