Het Amsterdams stadsbestuur, van GroenLinks, D66, PvdA en SP wil per se 55 procent CO2 besparen in 2030. Maar met al hun peperdure plannen kwamen ze niet verder dan 37 procent. En die plannen zijn al controversieel: het Amsterdamse stadsbestuur durft na alle ophef op IJburg niet te zeggen waar zij hun 17 nieuw geplande windturbines gaan neerzetten, en blijft expres vaag over wat het aardgasvrij maken van de stad kost en wie dat moet betalen.
De coalitie weet hoeveel weerstand hun plannen oproepen, dus doordrukken durven ze niet zelf. Daarom kwam het Amsterdamse stadsbestuur met het Burgerberaad: een groep gelote Amsterdammers die met elkaar plannen moest bedenken om toch de 55 procent CO2 reductie te halen. Twee weken en vele brainstormsessies later legde dit Burgerberaad maar liefst 21 voorstellen op tafel om de klimaatdoelen alsnog te halen. Onder andere experimenten met aardwarmte, nog meer subsidies voor warmtenetten, het duurder maken van parkeervergunningen en een verkapte vliegtax rolden uit de bus. Het college heeft aangegeven de uitkomsten van het beraad als ‘bindend’ te zien.
De vraag is, hoe nu verder? In maart kiest Amsterdam een nieuwe volksvertegenwoordiging. Moeten alle nieuw verkozen raadsleden straks hun verkiezingsprogramma aan de kant schuiven en deze maatregelen overnemen, ongeacht wat ze aan de kiezer hebben beloofd? Dat kan je toch geen oefening in democratie noemen?
En natuurlijk ben ook ik een groot voorstander van meer zeggenschap geven aan de Amsterdammer. Want zoals hoogleraar en voormalig ombudsman Alex Brenninkmeijer terecht opmerkte: in de representatieve democratie maakt partijpolitiek soms veel kapot. Maar burgerfora zijn bepaald niet representatief voor de gehele bevolking. Dit burgerforum was vooral een bijeenkomst van jonge, linkse, waarschijnlijk ook nog hoogopgeleide mensen die geïnteresseerd zijn in klimaatbeleid. Niets ten nadele van de deelnemers van het Burgerberaad, maar het is problematisch om volksvertegenwoordigers een stap opzij te laten zetten voor ideeën die zijn geponeerd door zo’n slechte afspiegeling van de maatschappij.
Want dit burgerforum is niet representatief. Meedoen kost veel tijd en trekt per definitie vooral deelnemers aan die veel interesse hebben in het onderwerp. Daarnaast sluit dit burgerberaad ook actief deelnemers uit. Want van echt vrij discussiëren was geen sprake. De maatregelen die het Burgerberaad kon aannemen moesten namelijk passen binnen de kaders die door GroenLinks wethouder Van Doorninck waren gesteld, waardoor Amsterdammers die kritisch zijn op het klimaatbeleid er helemaal niks te zoeken hadden. Zo was het bijvoorbeeld niet toegestaan om te pleiten voor kernenergie of windturbines te schrappen. De uitkomsten zijn zorgvuldig getrechterd naar plannen die het stadsbestuur al lang en breed zelf in het vizier had.
Daarmee lijkt het Burgerberaad vooral een manier te zijn geworden voor het stadsbestuur om radicale ideeën van de eigen achterban wit te wassen en er met de term ‘Burgerberaad’ een misleidend democratisch stempel op te zetten: ‘Kijk maar, onze inwoners komen zelf met deze ideeën! Er is dus draagvlak!’, zal het straks veelvuldig klinken op de Stopera. Kortom, dit Burgerberaad zegt niets over de steun onder de Amsterdammers voor het huidige klimaatbeleid en nieuw bedachte maatregelen.
Natuurlijk wil ook ik dat Amsterdammers meer te zeggen krijgen over het bestuur van hun stad. Maar dan moet er wel sprake zijn van een echt vrije discussie waarin Amsterdammers ook echt de keuzevrijheid hebben om zich uit te spreken zoals zij dat willen. Ook moeten alle Amsterdammers mee kunnen doen en niet alleen een groepje dat zichzelf min of meer heeft geselecteerd. Het referendum, niet dit Burgerberaad, is daarvoor de oplossing.
