Over twee weken is het precies zes jaar geleden dat ik nietsvermoedend een sok aantrok, om vervolgens twintig minuten later wakker te worden in een ambulance, onderweg naar het lokale ziekenhuis van Arlington, Virginia. Aldaar kwam ik erachter waarom de zorgkosten zo exorbitant uit de klauwen zijn gelopen aan de overkant van de plas: hoewel ik direct op de EHBO de diagnose ‘rughernia’ kreeg, moest ik nog wel even door de MRI-scan alvorens ik een afspraak kon maken bij de neuroloog die vervolgens dezelfde diagnose gaf. Ook kreeg ik een pot vol met spierverslappers en van die blauwe pillen die in de jaren ’50 erg geliefd waren onder Amerikaanse huisvrouwen.
Het lijkt alweer een eeuwigheid geleden, en ik was het eigenlijk alweer bijna vergeten totdat ik afgelopen jaar – onder het mom van ‘verantwoord ondernemerschap’ – eens ging rondkijken naar een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor mij als ZZP’er. Het zou zeker in deze beroepsgroep wel betaalbaar moeten zijn: het grootste bedrijfsrisico dat Nederlandse journalisten lopen is dat ze kunnen struikelen op weg naar het koffieapparaat. Daarnaast ben ik gezond, sport minimaal vijf keer per week en wandel dagelijks twee uur in weer en wind.
Al snel kreeg ik een voorstel terug van een verzekeraar: ik werd schoorvoetend geaccepteerd als klant maar dan wel onder de voorwaarde dat alles van mijn middel naar beneden en het daaruit voortvloeiende zenuwstelsel was uitgesloten van de verzekering. Mocht ik in een ander deel van mijn lichaam iets krijgen zou ik onomstotelijk moeten aantonen dat het niet voortvloeide uit het eerdere letsel van de rughernia. Met andere woorden: ze wilden ongeveer 20% van mijn lichaam onder Sillicon Valley-license agreement-achtige voorwaarden verzekeren tegen 100% van de premie. Rondvragen bij collega’s leverde soortgelijke verhalen op: een eerlijk ingevuld bezoekje bij de psycholoog was bij de één reden om als mental health hazard te worden gezien en een artroseknobbel op de pols bij de ander een indicatie van een onvermijdelijke toekomst als kreupele (van het type die altijd voor Middeleeuwse stadspoorten rondschooien).
Nu ben ik ondernemer geworden omdat ik beter kan rekenen dan mijn vroegere werkgevers, dus dit soort voorstellen kunnen ze ergens steken waar de zon niet schijnt. Je bent compleet gestoord als je hier tekent bij het kruisje.
Het probleem is echter dat de overheid ZZP’ers nu wil gaan dwingen om te tekenen bij het kruisje en dus gaat verplichten een commerciële dienst bij derden af te nemen. Dat heeft niets met vrije markt te maken, en alles met overheidsgestuurd cliëntelisme. Iets waar de regering Rutte Zoveel niet vies van is, aangezien werkgevers en bedrijven ook voor hun communicatie met de overheid verplicht een commerciële dienst moeten afnemen bij eHerkenning.
Hoogleraar belastingrecht Jaap Zwemmer mopperde in zakenblad Quote (niet bepaald het bastion van linkse luizen in de liberale pels) hoe dit de wereld op zijn kop is:
“Het is zeker geen dienst die verleend wordt; ik verleen de overheid een dienst door aangifte te doen. De overheid hoort te zorgen voor een gratis, veilige digitale omgeving. Het is toch van de gekke dat je als ondernemer een commerciële partij in de arm moet nemen?”
Nu is het natuurlijk heel erg des VVD’s om elke vorm van bestuurlijke verantwoordelijkheid over de heg te flikkeren en ondernemers die niet het 06-nummer van de premier hebben te naaien. De ooit liberale partij is tenslotte het afgelopen decennium dermate druk met het vingeren van de brievenbusgleuven op de Zuidas dat ze denken dat MKB een afkorting is voor ‘Melk Koe Belastingdienst’. De VVD en liberalisme is een net zo ongemakkelijke relatie als Gordon met mediaschuwheid, en zelfs de witte wijn- en bitterballen-mascotte die menig partijbijeenkomst heeft opgefleurd heeft er de kracht niet meer voor: Gordon heeft zijn partijpas immers afgelopen week ingeleverd.
Enfin, als je denkt dat de gifbeker leeg is en alleen ‘echte’ ZZP’ers de lul zijn dan heb je het mis. Zo zijn er nog een hoop ZZP’ers die ongewild in een schijnconstructie zijn gedrukt: denk aan pakketbezorgers, koeriers, bouwvakkers en maaltijdbezorgers. Vaak overigens dankzij de overheid ook nog: draaideurconstructies bij grote bedrijven als PostNL zijn immers ooit goedgekeurd door de Belastingdienst en bij het UWV kregen werklozen massaal te horen ze zelfstandige konden worden.
Sinds de coronacrisis kunnen we hier de beroepsgroepen van kok en verkoper nog aan toevoegen. Laten de onvrijwillige ZZP’ers nou relatief vaak te vinden zijn in lichamelijk zware beroepen, die in een mijnenveld van uitsluitingsgronden terecht zullen komen op een totaal verziekte verzekeringsmarkt. Wie zou nou deze zwakkeren op de arbeidsmarkt verder met hun gezicht in de modder willen duwen totdat ze stoppen met spartelen? Toch niet de sociale partners waaronder de vakbonden? Nee toch? Die zullen toch niet deze verplichting hebben ingezet als wisselgeld voor een pensioenakkoord zonder dat er ook maar een fatsoenlijke vertegenwoordiging van ZZP’ers aanwezig was?
In Nederland zijn er momenteel 1,5 miljoen ZZP’ers. Met een beroepsbevolking van bijna 9 miljoen is dat bijna 17% van alle werkenden en Nederland heeft hiermee een van de grootste aantallen flexwerknemers in Europa.
Het is best knap om zo een grote beroepsgroep zowel rechts- als linksom een zere kont te bezorgen.
Lees ook van Dieuwertje Kuijpers:
