De AIVD heeft spionagesoftware gebruikt om de telefoon van Ridouan Taghi te hacken. Dat schrijft de Volkskrant. De AIVD werd gevraagd om mee te helpen aan de opsporing van Taghi, na de moord op advocaat Derk Wiersum in 2019. De AIVD kocht de software van een Israëlisch bedrijf, NSO Group Technologies. De software, Pegasus genaamd, werd al eerder in veel andere landen ingezet. Hierbij worden niet alleen criminele groepen, maar ook vaak activisten en journalisten het doelwit van spionage. Volgens de Volkskrant maakt de klandizie van de NSO Group zichzelf bovendien kwetsbaar voor Israël. Dat land zou mee kunnen kijken bij afnemers van de software.
De NSO Group gaat enkel in zee met overheden, en verkoopt de software niet aan private ondernemingen of groepen. De verspreiding van Pegasus heeft echter al meer dan eens geleid tot schandalen. Veel autoritaire regimes blijken namelijk gretig afnemer van het middel om politieke tegenstanders te bespioneren.
Even een paar voorbeelden. In 2019 en 2020 kwam naar buiten dat de Marokkaanse staat Pegasus gebruikte om activisten in de gaten te houden. Ook zou volgens Amnesty International een journalist drie keer het doelwit zijn geweest. Le Monde schreef in 2021 dat president Macron en 14 Franse ministers het doelwit waren geworden van Marokkaanse spionage. De Fransen moesten snel hun telefoons inwisselen voor nieuwe. Ook de Algerijnse regering beschuldigde Marokko in 2021 van grootschalige spionage op politici en hoge militairen. Marokko normaliseerde in 2020 de diplomatieke betrekkingen met Israël. Rond deze tijd werd de verkoop van Pegasus aan het land mogelijk.
De Poolse regeringspartij PIS wordt ook al jaren beschuldigd van het onrechtmatig gebruiken van Pegasus om journalisten, advocaten en oppositieleden in de gaten te houden. In 2017 sloten de toenmalige Poolse en Israëlische premiers een akkoord, waarna Pegasus verkocht kon worden.
Saudi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten gebruikten Pegasus onder meer om de vermoorde journalist Jamal Khashoggi en zijn vrouw te bespioneren. Ook zou het koninkrijk Amazon-baas Jeff Bezos bespioneerd hebben, en een journalist van de New York Times.
In 2020 brachten The Guardian en El País naar buiten dat de Spaanse overheid Pegasus had aangeschaft om Catalaanse separatisten in de gaten te houden. Op 5 mei gaf de Spaanse minister van Defensie toe dat 20 personen bespioneerd waren omdat ze deel uitmaakten van de Catalaanse afscheidingsbeweging. Ook Baskische separatisten zouden het doelwit zijn geweest.
Mexico zou het eerste land zijn waar Pegasus aan werd verkocht door de NSO Group. Vroege versies van de software werden gebruikt om de kartelbaas Joaquín ”El Chapo” Guzmán te arresteren. De software is door de jaren echter ook gebruikt voor minder nobele doeleinden. Zo wordt Pegasus in verband gebracht met verschillende kidnappings en moorden. In 2018 werden medewerkers van de huidige president, Andrés Obrador, het doelwit van de software. Inmiddels zouden zelfs drugskartels gebruik maken van Pegasus met de hulp van corrupte overheidsfunctionarissen.
Volkskrantjournalist Huib Modderkolk waarschuwt dan ook voor het gebruik van Pegasus door de Nederlandse overheid:
”Wat je vaak ziet, is dat als dit wordt ontwikkeld, het op een gegeven moment ook voor anderen beschikbaar komt, zoals criminelen. Daar is geen toezicht meer op en dat is uiteindelijk een bedreiging voor ons allemaal.”
”Het is zo’n aantrekkelijk middel dat misbruik op de loer ligt. Dan is het dus heel belangrijk dat je goed toezicht hebt en een goede waarborg hebt, en daar heeft het aan ontbroken.”
SP-Kamerlid Jasper van Dijk stelde in juli vorig jaar al vragen over Pegasus aan minister Ollongren (toen nog Binnenlandse Zaken). Hij deed dit onder andere na aanleiding van de verhalen over het Marokkaanse gebruik van de software. De minister kon niet in detail beantwoorden of Pegasus ook in Nederland werd ingezet, maar zei het volgende:
”In het algemeen geldt dat het Nederlandse instellingen niet is toegestaan binnen te dringen in geautomatiseerde werken. Uitzonderingen zijn gemaakt voor justitie en politiediensten ter opsporing van strafbare feiten, en voor inlichtingen- en veiligheidsdiensten ter bescherming van de nationale veiligheid. Deze organisaties kunnen onder omstandigheden en omgeven door waarborgen bijzondere bevoegdheden inzetten. Over de wijze waarop deze organisaties gebruikmaken van hun wettelijk toegekende bijzondere bevoegdheden kan ik in het openbaargeen mededelingen doen. Tot slot kan het, voor zover het mandaat daartoe opdracht geeft en de juridische kaders dat toelaten, ook de Krijgsmacht toegestaan zijn om in het kader van militaire missies en operaties geautomatiseerde werken binnen te dringen.”
