Europa is gisteren op het nippertje ontsnapt aan een ramp met radioactieve straling. Dat zegt de Oekraïense president Zelensky in een televisietoespraak. Het incident vond plaats bij de grootste kerncentrale van Europa, de Zaporizja kerncentrale bij de stad Enerhodar. De centrale wordt bezet door Russische soldaten, maar functioneert nog dankzij Oekraïens personeel. Volgens Zelensky veroorzaakten Russische beschietingen een vuur bij een nabijgelegen kolencentrale. Hierdoor moest de laatste stroomkabel worden afgesneden die elektriciteit naar de kerncentrale brengt. Om de centrale van stroom te verzekeren, moest een noodgenerator ingeschakeld worden om koel- en veiligheidssystemen van de centrale draaiende te houden. Er is ten alle tijde elektriciteit nodig om de gebruikte brandstof voor de centrale koel te houden, zelfs al zouden alle kerncentrales uitgezet worden
De kerncentrale van Zaporizja is dus de grootste in Europa, en is verantwoordelijk voor ongeveer 20 procent van de energieproductie in Oekraïne. Er bestaat echter de vrees dat Rusland zal proberen om de stroom af te voeren naar het Russische elektriciteitsnetwerk, waardoor Oekraïne de stroom komend winter zou moeten missen. De centrale bestaat uit zes reactorblokken. De bouw begon in 1980, en het zesde blok werd in 1996 in bedrijf genomen. De centrale wordt gerund door het Oekraïense staatsbedrijf Energoatom.
Sinds de bezetting van de centrale door de Russische landmacht is de hiërarchie op de grond echter anders. Oekraïense technici werken nu door onder Russisch toezicht. Rusland en Oekraïne delen nu beschuldigingen uit over het in gevaar brengen van de centrale met nieuwe gevechten in de omgeving. Een door Rusland benoemde bestuurder in Enerhodar geeft nu ook weer het Oekraïense leger de schuld van ”provocaties”, die het nodig maakten dat de kerncentrale werd afgesloten.
De directeur-generaal van het Internationaal Atoomagentschap, Rafael Grossi, verklaarde donderdag dat het IAEA allicht binnenkort een inspectie uit kon voeren bij de kerncentrale. De onderhandelingen hiervoor zouden bijna een akkoord hebben bereikt. Het Atoomagentschap roept beide zijdes al langer op tot het staken van de gevechten bij Enerhodar, en het terugtrekken van de troepen bij de kerncentrale. De angst bestaat dat bij schade aan de reactor radioactief materiaal vrij zou komen. De strijdende partijen hebben demilitarisatie geweigerd, en zeggen dat de andere kant als eerste weg moet gaan.
