2 september, Reuters – Een wereldwijde stijging van de groothandelsprijzen voor elektriciteit en gas betekent dat huishoudens in heel Europa dit jaar en daarna met veel hogere energierekeningen worden geconfronteerd, waarbij de meest kwetsbaren in de regio tot brandstofarmoede worden veroordeeld, aldus consumentengroeperingen.
Energiebedrijven betalen een groothandelsprijs om het gas en de elektriciteit te kopen die zij aan de consument verkopen. Zoals op elke markt kan deze prijs stijgen of dalen onder invloed van vraag en aanbod.
Doorgaans stijgen de prijzen als gevolg van een grotere vraag naar verwarming en verlichting in de winter, en dalen ze in de zomer.
De prijzen begonnen in september boven het historisch normale niveau te stijgen en zijn verder gestegen na de verstoring van het aanbod als gevolg van de Russische invasie in Oekraïne die op 24 februari begon.
Net voor het uitbreken van de oorlog heeft de Duitse regering de Nord Stream 2-pijpleiding, die de hoeveelheid Russisch gas naar Europa zou hebben verdubbeld, stopgezet.
In juli verlaagde Rusland de door Nord Stream 1 gepompte volumes tot 20% van de capaciteit, onder verwijzing naar onderhoudsproblemen, in wat volgens de Duitse regering een voorwendsel van Moskou was om terug te slaan op de Westerse sancties.
Op vrijdag heeft Rusland een termijn van een dag tot zaterdag om de gasstoorm via Nord Stream 1 naar Duitsland te hervatten geschrapt, waardoor de moeilijkheden van Europa om zich van winterbrandstof te verzekeren werden vergroot, nadat het had gezegd dat het tijdens het onderhoud fouten in de pijpleiding had ontdekt.
Nord Stream 1, die onder de Baltische Zee loopt, had zijn werkzaamheden moeten hervatten na een onderhoudsstop van drie dagen.
Ook uitval van Franse kerncntrales en een hittegolf in heel Europa deze zomer hebben de vraag ook gestimuleerd.
De Europese benchmarkgasprijzen op de Nederlandse TTF-hub zijn met bijna 350% gestegen ten opzichte van vorig jaar, terwijl de Duitse en Franse voorjaarscontracten voor elektriciteit respectievelijk met 540% en 790% zijn gestegen.
Veel gasmarktanalisten verwachten dat de prijzen de komende twee jaar of langer hoog zullen blijven.
Verwacht wordt dat de wereldwijde concurrentie om gas en steenkool deze winter een prijsdaling in de weg zal staan. Elke verdere verstoring van de Russische gastoevoer, zoals een volledige stopzetting van de doorvoer via Nord Stream 1, zal de hoge prijzen ondersteunen.
Hoewel de Europese landen op schema liggen om de gasopslagplaatsen tegen 1 oktober weer tot een minimumniveau van 80% te vullen, kan een extra koude winter die reserves snel uitputten.
Veel energieleveranciers berekenen de hogere groothandelskosten via hun kleinhandelstarieven door aan de consument. In Groot-Brittannië bijvoorbeeld kunnen de groothandelskosten op een factuur voor twee brandstoffen (elektriciteit en gas) 40% van het totaal bedragen.
Leveranciers kunnen op de groothandelsmarkt energie inkopen op de dag van levering, een dag vroeger en tot maanden of seizoenen later, omdat zij trachten te voorspellen wanneer de prijzen lager zullen zijn en hoeveel zij moeten inkopen om de behoeften van hun klanten te dekken.
Als leveranciers niet genoeg energie inkopen, kan het zijn dat zij meer moeten inkopen tegen een prijs die hoger kan zijn, afhankelijk van de marktbewegingen.
In juli heeft de Europese Unie haar lidstaten gevraagd de vraag naar gas deze winter vrijwillig met 15% te verminderen, met de mogelijkheid om verplichte verlagingen in te voeren.
Verscheidene Europese regeringen hadden al vóór de aankondiging maatregelen genomen om het verbruik terug te dringen, zoals wetten inzake airconditioning en verwarming in openbare en commerciële gebouwen.
Duitsland is overgegaan naar de tweede fase van een noodgasplan met drie fasen. De derde fase voorziet in een beperking van de levering aan de industrie.
Duitsland zal vanaf oktober ook een gasheffing invoeren om de hoge kosten van de vervanging van Russisch gas over alle eindverbruikers te verdelen, maar hierdoor zouden de Duitse energierekeningen met nog eens 480 euro per jaar kunnen stijgen.
Regeringen hebben ook maatregelen aangekondigd zoals subsidies, het schrappen van milieuheffingen of BTW van facturen en prijsplafonds.
Groot-Brittannië, dat voor zijn verwarming sterk afhankelijk is van gas, heeft in 2019 een prijsplafond ingevoerd voor de meest gebruikte energietarieven, waarbij een maximumtarief per eenheid energie wordt vastgesteld en de winst van leveranciers wordt beperkt tot 1,9%.
Het plafond zal naar schatting echter stijgen tot meer dan 4.200 pond per jaar in januari, een stijging van 230% ten opzichte van het jaar ervoor.
Huishoudens zijn goed voor 30%-40% van de gasvraag in Europa. Ongeveer 80% van de vraag naar gas van huishoudens is afkomstig van verwarming, terwijl de rest afkomstig is van warm water en koken.
Gewoonlijk is de vraag hoger in het gaswinterseizoen, dat loopt van oktober tot maart.
Volgens analisten van Bernstein kunnen bepaalde maatregelen van huishoudens de vraag naar gas met een derde doen dalen.
Door de thermostaat 1 graad lager te zetten, van 20C naar 19 graden Celsius, kan de vraag naar gas voor huishoudens met ongeveer 7% worden verminderd. Door de temperatuur nog eens met één graad te verlagen, kan de vraag naar gas nog eens met 7% worden verminderd.
Het dragen van een dikke trui in huis tijdens het winterseizoen kan nog eens 4% besparen op de vraag van huishoudens.
Door de verwarming uit te stellen van oktober tot november en/of de verwarming te stoppen in februari in plaats van maart, kan 3-6% worden bespaard. Door radiatoren in ongebruikte kamers uit te zetten, douchekoppen te vervangen door waterzuinige exemplaren en boilers slechts twee keer per dag te gebruiken, kan nog eens 7% op de vraag worden bespaard.
In Groot-Brittannië roept de campagne “Don’t Pay UK” op om de energiefacturen te verlagen tot een betaalbaar niveau en dringt er bij de mensen op aan om vanaf oktober hun energiebetalingen via automatische afschrijving stop te zetten.
