WASHINGTON (AP) – Met verminderd publiek vertrouwen en rechters die openlijk sparren over de legitimiteit van de instelling, zal het US Supreme Court op maandag beginnen aan een nieuwe termijn die de Amerikaanse wet naar rechts kan duwen op het gebied van ras, stemmen en het milieu.
Na de gedenkwaardige omkering van bijna 50 jaar grondwettelijke bescherming van het abortusrecht in juni, duikt het hof opnieuw in het strijdperk met een agressieve agenda die de zes conservatieve rechters waarschijnlijk zal scheiden van de drie liberalen.
“Het wordt geen slaperige termijn,” zegt Allison Orr Larsen, een William and Mary professor in de rechten. “Zaken die het hof al in behandeling heeft genomen kunnen de wet aanzienlijk veranderen.”
In deze wervelende mix mengt zich de nieuwe Justice Ketanji Brown Jackson, de eerste zwarte vrouw van het hof. Jackson nam de plaats in van rechter Stephen Breyer, een lid van de liberale vleugel van het hof, die in juni met pensioen ging. Er wordt niet verwacht dat zij de liberaal-conservatieve kloof in het hof zal veranderen, maar voor het eerst heeft het hof vier vrouwen als rechter en hebben blanke mannen niet langer de meerderheid.
Het hof, met drie benoemingen van president Donald Trump, zou decennia van beslissingen die colleges toestaan rekening te houden met ras bij toelatingen en opnieuw de federale Voting Rights Act van 1965 afzwakken, het kroonjuweel van de burgerrechtenbeweging.
In een afzonderlijke verkiezingszaak zou een beroep onder leiding van de Republikeinen de manier waarop de verkiezingen voor het Congres en het presidentschap verlopen ingrijpend kunnen veranderen door meer macht te geven aan de staatswetgevers en deze weg te nemen van de staatsrechtbanken.
Ook op de agenda staat een conflict over de rechten van een bedrijfseigenaar met een religieus bezwaar tegen het werken met paren van hetzelfde geslacht op hun huwelijken.
In de eerste argumenten van de termijn maandag worden de rechters gevraagd om het bereik van de Clean Water Act, ‘s lands belangrijkste wet om watervervuiling te bestrijden. De zaak betreft een echtpaar uit Idaho dat in een eerdere ronde van het Hooggerechtshof een huis mocht bouwen in de buurt van een meer zonder een vergunning krachtens die wet.
Het resultaat zou de regels voor miljoenen hectares van bezit kunnen veranderen die wetlands bevatten.
Een uitspraak van het Hooggerechtshof in het voordeel van het echtpaar zou de milieubescherming van 45 miljoen hectare kunnen aantasten en de waterkwaliteit voor miljoenen mensen kunnen bedreigen, aldus Sam Sankar, senior vice-president van de milieugroep Earthjustice.
“Het zal veel industrieën helpen. Het zal echte mensen pijn doen,” zegt Sankar.
Maar Damien Schiff, die het echtpaar vertegenwoordigt, zegt dat een gunstige uitspraak van de rechtbank gewone eigenaars van onroerend goed kan bevrijden van zorgen over hoge boetes en jarenlange vertragingen. “Je hoeft geen groot industrieel bedrijf of grootgrondbezitter te zijn om een probleem te hebben,” zei Schiff.
Er is weinig verwachting dat de uitkomsten in de meest opvallende zaken iets anders zullen zijn dan conservatieve overwinningen, na de uitkomsten van de vorige termijn. In hun eerste volledige termijn samen, de conservatieven oordeelden niet alleen over abortus, maar breidden wapenrechten uit, versterkten religieuze rechten, beperkten het vermogen van de overheid om klimaatverandering te bestrijden en beperkten de inspanningen van de regering Biden om COVID-19 te bestrijden.
Deborah Archer, voorzitster van de American Civil Liberties Union, onderstreept de grote kansen voor verdedigers van ‘affirmative action‘ in het aannamebeleid van colleges.
“Het is zeker een zware klim. We zitten op een enge plek waar we vertrouwen op rechter Roberts,” zegt Archer.
Haar oordeel komt voort uit de langdurige steun van opperrechter John Roberts, als rechter en als advocaat in het Witte Huis in de jaren tachtig, voor beperkingen op overwegingen van ras in het onderwijs en bij het stemmen.
“Het is een smerige zaak, dit verdelen op ras,” schreef Roberts in 2006 in een zaak over herindeling in Texas.
De epische beslissingen van afgelopen termijn zouden hoe dan ook tot gekneusde gevoelens onder de rechters hebben geleid. Maar het uitlekken van het abortusbesluit begin mei, zeven weken voordat het werd gepubliceerd, heeft de spanningen in het hof nog vergroot, aldus verschillende rechters. Het hof heeft blijkbaar de bron van het lek niet geïdentificeerd, zei Breyer in een recent interview op CNN.
Rechter Elena Kagan heeft in de zomer een reeks toespraken gehouden waarin zij zei dat het beeld dat het publiek van het hof heeft, kan worden geschaad, vooral wanneer veranderingen in de samenstelling ervan tot grote wetswijzigingen leiden.
“Het ziet er gewoon niet uit als recht als er een paar nieuwe rechters komen die door een nieuwe president zijn aangesteld en de oude dingen beginnen weg te gooien,” zei Kagan vorige maand tijdens een optreden op de Salve Regina University in Newport, Rhode Island.
Roberts en rechter Samuel Alito namen het beiden op tegen Kagan, zij het zijdelings. Roberts zei dat het verkeerd was om onenigheid over de beslissingen van het hof gelijk te stellen aan legitimiteitskwesties.
In een commentaar dinsdag aan The Wall Street Journal noemde Alito Kagan niet bij naam. “Maar zeggen of impliceren dat het hof een onwettige instelling aan het worden is of onze integriteit in twijfel trekken, overschrijdt een belangrijke grens”, zei hij volgens de krant.
Virginia “Ginni” Thomas, de vrouw van rechter Clarence Thomas, werd donderdag geïnterviewd door de Huiscommissie die de opstand van 6 januari onderzoekt. Ze bleef bij de valse bewering dat de verkiezingen van 2020 frauduleus waren, volgens de voorzitter van de commissie, afgevaardigde Bennie Thompson, (D., Mississippi).
Ginni Thomas, een oude conservatieve activiste, sms’te met Witte Huis-stafchef Mark Meadows en contacteerde wetgevers in Arizona en Wisconsin in de weken na de verkiezingen. In januari was haar man de enige rechter die stemde om documenten uit het Nationaal Archief uit handen van de commissie te houden.
Opiniepeilingen tonen een dip in de goedkeuring en het respect voor het hof. De laatste Gallup Poll, die vorige week werd gepubliceerd, toonde het laagste niveau van vertrouwen in het hof in 50 jaar en een record laag goedkeuringscijfer.
In een gesprek met rechters en advocaten in Colorado vorige maand, blikte Roberts terug op het afgelopen jaar bij het hof en noemde het “een ongewoon en in vele opzichten moeilijk jaar”. Na het lek werd de rechtbank omgeven door een 8-meter veiligheidshek, en Roberts noemde het “slopend” om langs de barricades naar zijn werk te rijden. Hij zei ook dat het “onnatuurlijk” was om argumenten te horen zonder dat het publiek aanwezig was, een concessie aan de coronavirus pandemie.
Nu zijn de barricades neergehaald en mag het publiek voor het eerst sinds maart 2020 de rechtszaal betreden. Het hof zal één pandemie-oefening houden en live audio van de argumenten uitzenden.
Roberts leek graag vooruit te kijken. “Ik denk dat gewoon vooruit gaan van dingen die ongelukkig waren in het jaar is de beste manier om erop te reageren,” zei hij.
In de vorige termijn is het hof “stevig in de rechtse richting gegaan”, zegt Irv Gornstein, directeur van het Supreme Court Institute aan de Georgetown University’s Law School. “Er is geen reden om te denken dat het de komende termijn of enige termijn in de nabije toekomst anders zal zijn.”
