AP – Een roundup van enkele van de populairste maar volledig onware verhalen en visuals van de week. Geen van deze zijn legitiem, ook al werden ze op grote schaal gedeeld op sociale media. De Associated Press heeft ze gecontroleerd.
Hier zijn de feiten:
Lees ook: dossier Nepnieuws
Nepnieuws: COVID-19 mRNA vaccins veranderen het DNA van ontvangers door de vorm ervan te veranderen in een “triple helix”.
De feiten: Er is geen bewijs dat de COVID-19 vaccins het DNA van mensen bewerken, zeggen deskundigen tegen AP. De valse bewering, die herhaaldelijk op sociale media werd gedeeld, is opnieuw opgedoken, dit keer in berichten die beweren dat de mRNA shots het DNA veranderen in een ‘triple helix‘.
DNA bestaat uit twee met elkaar verbonden strengen die eruit zien als een gedraaide ladder, ook wel een dubbele helix genoemd. RNA is nauw verwant aan DNA, en één type, genaamd boodschapper-RNA of mRNA, stuurt instructies naar de cel voor verschillende doeleinden.
Het mRNA in de COVID-19 vaccins helpt het lichaam te trainen om een eiwit van het coronavirus te herkennen om een immuunrespons op te wekken.
In een TikTok-video die ook op Instagram verscheen, beweert een vrouw: “De toverdrank, als je eigenlijk de patenten leest, is het toevoegen van een triple helix.”
Een andere Instagram-video beweert dat “deze nieuwe technologie waar ze mee kwamen een derde streng introduceert, via mRNA-messaging technologie breekt het eigenlijk een streng en zet er een derde streng in, waardoor een triple helix ontstaat.”
Maar de video’s verdraaien de wetenschap, zeggen deskundigen. De video probeert zijn bewering te staven door tekst te tonen uit een Moderna-octrooiaanvraag gepubliceerd in 2014 waarin op een gegeven moment staat:
“Volgens de huidige uitvinding kunnen de nucleïnezuren, gewijzigd RNA of primaire constructen worden toegediend met, of verder coderen voor een of meer van RNAi-middelen, siRNA’s, shRNA’s, miRNA’s, miRNA-bindingsplaatsen, antisense RNA’s, ribozymen, katalytisch DNA, tRNA, RNA’s die drievoudige helixvorming induceren, aptameren of vectoren, en dergelijke.”
Maar Dr. Daniel Kuritzkes, hoofd infectieziekten van het Brigham and Women’s Hospital, vertelt AP dat het octrooidocument spreekt over RNA dat zich voordoet als een drievoudige helix, niet over het veranderen van menselijk DNA in een drievoudige helix. “Als je het octrooi leest heeft het niets te maken met het therapeutisch vormen van een drievoudige helix van het RNA met het gastheer-DNA,” zegt Kuritzkes. Het betekent slechts dat het RNA-molecuul in theorie een drievoudige helix zou kunnen vormen, zegt hij. Voor bepaalde therapeutische toepassingen zou een triple helix RNA nuttig kunnen zijn, zegt hij.
Het octrooi was breed en niet specifiek voor het uiteindelijke COVID-19 vaccin van Moderna. “Het boodschapper-RNA van het vaccin vormt geen drievoudige helix, en het intercaleert zeker niet met het DNA om een drievoudige helix te vormen,” zegt Kuritzkes.
Deskundigen benadrukten dat het mRNA in COVID-19 vaccins het DNA van mensen niet transformeert. “Er is geen mechanisme om iemands DNA te veranderen,” zegt Emily Bruce, assistent-professor microbiologie en moleculaire genetica aan de Universiteit van Vermont. “Het is iets dat tijdelijk wordt vertaald in eiwit en daarna raakt het lichaam het weer kwijt.”
Nepnieuws: Vice-president Kamala Harris zei dat de hulp bij de orkaan Ian zal worden verdeeld op basis van ras, waarbij gekleurde gemeenschappen het eerst hulp krijgen.
De feiten: In een toespraak tijdens het Women’s Leadership Forum van het Democratic National Committee in Washington vorige week, besprak Harris het eerlijk verdelen van middelen om kwetsbare groepen, zoals gemeenschappen van kleur, te helpen herstellen van rampen die verband houden met klimaatverandering.
Ze beschreef niet de structuur die zou worden gebruikt om hulp toe te wijzen aan de slachtoffers van de recente orkaan.
Wijdverspreide berichten op sociale media hebben de opmerkingen van Harris tijdens haar gesprek met actrice Priyanka Chopra Jonas verkeerd geïnterpreteerd om te beweren dat ze zei dat gemeenschappen van kleur voorrang zouden krijgen bij de verdeling van hulp voor deze storm.
Een Facebook-video met een clip van Harris tijdens het evenement op 29 september beweerde: “Kamala Harris vertelt orkaanslachtoffers in Florida dat ze misschien geen hulp krijgen vanwege hun huidskleur?!”. De video werd meer dan 211.000 keer bekeken.
Het bericht verwijst naar het antwoord van Harris op een meerdelige vraag van Chopra Jonas waarin zij eerst vroeg naar de hulp aan orkaan Ian, en vervolgens, afzonderlijk, naar inspanningen op lange termijn in verband met klimaatverandering. “Kunt u een beetje praten over de hulpverlening, uiteraard, van orkaan Ian en wat de regering heeft gedaan om de klimaatcrisis in de staten aan te pakken?” vroeg Chopra Jonas, volgens een volledige opname van het evenement. Chopra Jonas vervolgde: “Maar – en gewoon een kleine follow-up, want dit is belangrijk voor mij: We houden rekening met de wereldwijde gevolgen van emissies, toch? De armste landen worden het meest getroffen. Zij hebben het minst bijgedragen en worden het meest getroffen. Dus hoe moeten kiezers in de VS denken over de langetermijndoelen van de regering als het gaat om internationale invloed op dit onderwerp?”
Harris noemde orkaan Ian terloops, maar sprak niet over specifieke hulpacties die de federale regering zou ondernemen. In plaats daarvan verwees ze naar geld dat in de Inflation Reduction Act of 2022 is uitgetrokken om klimaatverandering aan te pakken en sprak ze over wat er volgens haar moet gebeuren om de gevolgen van klimaatverandering in het algemeen aan te pakken, inclusief de rechtvaardige verdeling van middelen.
Om het tweede deel van de vraag van Chopra Jonas over de aanpak van ongelijkheid aan te pakken, vervolgde Harris: “Maar ook wat we moeten doen om gemeenschappen te helpen herstellen en weer op te bouwen zodat ze weerbaar zijn – om niet te zeggen, zich kunnen aanpassen – aan deze extreme omstandigheden, die deel uitmaken van de toekomst.”
Harris ging vervolgens verder: “In het bijzonder wat betreft de verschillen, zoals u terecht hebt beschreven, namelijk dat het onze gemeenschappen met de laagste inkomens en onze gekleurde gemeenschappen zijn die het zwaarst worden getroffen door deze extreme omstandigheden en door problemen die zij niet zelf hebben veroorzaakt,” zei ze en voegde eraan toe: “We moeten dit aanpakken op een manier die gaat over het geven van middelen op basis van gelijkheid, begrijpen dat we vechten voor gelijkheid, maar we moeten ook vechten voor gelijkheid; begrijpen dat niet iedereen op dezelfde plaats begint. En als we willen dat mensen zich op een gelijke plaats bevinden, moeten we soms rekening houden met die verschillen en dat werk doen.”
Andrew Bates, adjunct-perschef van het Witte Huis, zegt tegen de AP dat beweringen dat Harris in deze reactie aankondigde dat Ian-hulp op ras gebaseerd zou zijn, “onjuist” zijn. Hij zegt dat Harris het had over langetermijndoelen voor de aanpak van klimaatverandering, en dat hij “uitdrukkelijk was overgegaan tot het beantwoorden van de tweede vraag.”
Jaclyn Rothenberg, FEMA Director of Public Affairs, zegt ook tegen de AP dat beweringen dat het proces op rassen gebaseerd zal zijn onjuist zijn, en dat de orkaan Ian hulp zal worden gegeven aan iedereen die door de storm is getroffen. “De vicepresident had het op dat moment over een andere kwestie en haar opmerkingen waren gericht op klimaatinvesteringen op lange termijn,” schrijft ze in een e-mail.
Nepnieuws: De regering van Qatar heeft een infographic gemaakt met instructies over hoe men zich moet gedragen tijdens het WK 2022, inclusief regels die alcohol, homoseksualiteit en afspraakjes verbieden.
De feiten: De infographic die online wordt gedeeld in de aanloop naar het WK 2022, dat volgende maand in Qatar begint, is niet gemaakt of uitgebracht door de regering daar, volgens het staatsagentschap dat belast is met de organisatie van het evenement. Het werd gemaakt door een Qatarese burgergroep en gepubliceerd op sociale media als onderdeel van een campagne genaamd “Reflecteer je respect”.
De afbeelding, gedeeld op sociale media met de bewering dat het de officiële regels opsomde over hoe men zich tijdens het evenement in het land met een moslimmeerderheid moet gedragen, stelt: “Qatar verwelkomt u! Toon uw respect voor de religie en cultuur van de Qatarese bevolking door deze gedragingen te vermijden.” De poster noemt acht specifieke voorbeelden, waaronder “alcohol drinken, homoseksualiteit, onbescheidenheid, godslastering” en het niet respecteren van gebedshuizen. Luide muziek afspelen, uitgaan en foto’s maken zonder toestemming worden ook genoemd. Afbeeldingen die elk van deze gebieden vertegenwoordigen, staan op de infographic en worden afgedekt door een cirkel met een schuine streep erdoor. “Qatar’s regels voor mensen die het WK 2022 in het land zullen bijwonen,” beweerde een tweet bij de infographic.
Maar de infographic weerspiegelt niet het officiële beleid van Qatar met betrekking tot gedrag tijdens het WK, volgens het Supreme Committee for Delivery & Legacy, de staatsentiteit die het toernooi organiseert. “De ‘Qatar Welcomes You’ grafiek die op sociale media circuleert is niet afkomstig van een officiële bron en bevat feitelijk onjuiste informatie”, schrijft een woordvoerder van het comité in een verklaring aan de AP. “We dringen er bij fans en bezoekers op aan om voor reisadvies voor de FIFA World Cup Qatar 2022 van dit jaar uitsluitend te vertrouwen op officiële bronnen van de organisatoren van het toernooi.”
Qatar versoepelt zijn standpunt over alcohol voor het toernooi. De organisatoren van de wereldbeker hebben een beleid opgesteld dat het mogelijk maakt alcoholisch bier te schenken aan fans in stadions en fan zones, waarvan AP eerder verslag deed.
De Qatarese wet schrijft een gevangenisstraf voor van één tot drie jaar voor volwassenen die veroordeeld zijn voor vrijwillige homoseksuele of lesbische seks. Ondanks het feit dat relaties tussen mensen van hetzelfde geslacht strafbaar zijn, heeft de AP gemeld dat Qatarese functionarissen erop aandringen dat LGBTQ-paren tijdens het WK in Qatar worden verwelkomd en geaccepteerd, in overeenstemming met de FIFA-regels ter bevordering van tolerantie en inclusie.
Toch vertelde een hoge leider die toezicht houdt op de beveiliging van het toernooi eerder dit jaar aan de AP dat regenboogvlaggen van fans kunnen worden afgenomen om hen te beschermen tegen aanvallen wegens het bevorderen van homorechten.
Planners die betrokken zijn bij Reflect Your Respect reageerden niet onmiddellijk op een verzoek om commentaar
Nepnieuws: Uit nieuwe gegevens blijkt dat de inflatie is gedaald tot de helft van een jaar geleden, een overwinning voor president Joe Biden.
De feiten: Hoewel de inflatie de afgelopen maanden is afgenomen, blijkt uit de laatste schattingen van de overheid dat de prijzen in augustus 2022 nog steeds hoger zijn dan in augustus 2021.
Terwijl stijgingen van de consumentenprijzen het budget van de Amerikanen blijven belasten, verspreidde zich online een tweet die de ernst van de recente inflatie bagatelliseerde. “BREAKING: Nieuwe gegevens laten zien dat de inflatie is gedaald tot de helft van wat het een jaar geleden was,” las de tweet, die meer dan 28.000 likes kreeg. “Dat is een Biden Winst!”
De bewering van de tweet wordt niet ondersteund door gegevens, vertellen economen aan de AP.
Terwijl de consumentenprijsindex, een maatstaf voor verandering in consumentenprijzen en een gebruikelijke metriek van inflatie gepubliceerd door het Bureau of Labor van het Amerikaanse ministerie van Arbeid, slechts 0,1% in augustus steeg ten opzichte van juli, is de index nog steeds 8,3% gestegen sinds augustus 2021. “Er is geen hard bewijs dat de inflatie op maandbasis, op kwartaalbasis, op halfjaarbasis of op jaarbasis sterk daalt of dat er een substantiële herziening van de officiële statistieken wordt aangekondigd,” zegt Alessandro Rebucci, universitair hoofddocent economie aan de Johns Hopkins Carey Business School.
Het Bureau of Labor Statistics meldde wel dat de consumentenprijzen in augustus 2021 met 0,3% stegen ten opzichte van juli 2021, wat een hogere maandelijkse verandering is dan de 0,1% maandelijkse stijging die in augustus 2022 werd gemeld. Hoewel de maandelijkse verandering van de consumentenprijzen in augustus 2022 lager was dan in augustus 2021, geeft een vergelijking van deze percentages alleen niet nauwkeurig weer hoe de prijzen in die periode van 12 maanden zijn veranderd, zeggen deskundigen.
Lagere gasprijzen vertraagden de Amerikaanse inflatie in augustus voor de tweede maand op rij, maar de meeste andere prijzen bleven stijgen, meldt AP. Deze stijging van de “kernprijzen”, exclusief de volatiele voedsel- en energiekosten, overtrof de verwachtingen en blijft een aanzienlijke last voor Amerikaanse huishoudens.
“Er zit nog steeds een behoorlijke inflatie in de economie,” zegt Stephan Weiler, hoogleraar economie aan de Colorado State University, en voegt eraan toe dat de totale koopkracht van de Amerikanen met 8,3% is gedaald.
De CPI van augustus “betekent eigenlijk dat dingen duurder worden”, zegt Yun Pei, assistent-professor economie aan de Universiteit van Buffalo. Hij noemt het idee dat de inflatie het afgelopen jaar is gehalveerd “duidelijk niet waar”.
