Duizenden mensen keken zaterdag gezamenlijk naar een pensioneringsfeestje in Tjoemen. Ze hoorden de halfhartige speeches en zagen hoe dikke Russinnen met tot stro geblondeerd haar zich uitleefden op de dansvloer. Het feestje werd gehouden in een stemlokaal. En vanwege de verkiezingen hangen er in alle stembureaus webcams. Dit zijn de verkiezingen van het internet. Maar wel op zijn Russisch.
Niet alleen probeert Poetin online te laten zien hoe schoon zijn straatje is, ook zijn tegenstanders hebben elkaar online gevonden. Hun boegbeeld is Alexej Navalny. Deze blogger strijdt al tijden tegen de corruptie van het Poetinregime, en kreeg wereldfaam toen hij daarvoor achter tralies verdween. Inmiddels is hij weer vrij, maar de verkiezingen liet hij aan zich voorbijgaan. Die zijn volgens hem niet meer dan een spelletje. Betekenisloos.
De 36-jarige Alexander Radzievskiy uit Moskou, softwareontwikkelaar bij Yandex, zou zonder meer op hem stemmen, als hij meedeed. Hij prijst het feit dat Navalny eerlijk is, en consequent. Dat hij geen programma heeft, doet er niet toe. “Hij doet toch niet mee aan de verkiezingen? Waarom moet hij dan een programma hebben? Het zijn alleen de journalisten die daar steeds naar vragen.”
Maar ondanks de recente grote demonstraties, ondanks het feit dat er een kiem van een protestbeweging lijkt te zijn gelegd, heeft het gros van de Russen, zo’n zeventig procent, nog nooit van Navalny gehoord. Dat komt, zegt Radzievskiy, doordat hij op een lijst staat van mensen die niet genoemd mogen worden in de media. “Journalisten hebben min of meer officieel toegegeven dat zo’n lijst bestaat.”
“Veel mensen hebben dus geen idee wat er echt aan de hand is.” Vaak hebben mensen geen toegang tot internet. En als dat wel zo is, gebruiken ze het zoals overal ter wereld voor porno, poker en poezenfilmpjes. Daar heeft Radzievskiy een oplossing voor bedacht. Hij draait Navalny’s blogs uit en gooit ze bij zjin buren door de brievenbus. Of het aanslaat, weet hij niet. “Als echte Moskoviet ken ik mijn buren niet. Maar soms doe je dingen waarvan je hoopt dat het helpt, ook als je niet weet of het helpt.”
Loyaliteit kopen
Radzievskiy ziet corruptie als het grootste probleem in Rusland. “Het systeem van Poetin drijft niet op talent, maar op loyaliteit. En loyaliteit moet worden gekocht. Het hele politieke systeem is daarop ingericht. En daarom kan het praktische problemen niet oplossen.” Dat merken alle Russen, zegt hij. “Iedereen weet dat de staat faalt. Dat merk je aan van alles. Mijn flatgenoot is leraar Engels en verdient maar 175 euro per maand. Mijn vader brak zijn been en we moesten zelf zijn prothese betalen. Er zijn talloze verhalen van de politie die drugs in mensen hun spullen stopt, zodat ze zich met smeergeld vrij moeten kopen…”
“Maar niemand wil revolutie. Dat gaat gepaard met bloedvergieten. Daar speelt Poetin slim op in. Hij suggereert dat al die mensen die demonstreren juist wel graag revolutie willen. Dat is helemaal niet waar.” Of maandag weer veel mensen de straat op zullen gaan, weet Radzievskiy niet. Hij zegt dat veel mensen nog altijd bang zijn dat de politie zal ingrijpen. Of dat terecht is, weet hij niet. Navalny zegt dat mensen zich geen zorgen hoeven maken, omdat ze met veel zijn, te sterk voor Poetins sterke arm. Misschien te optimistisch, zegt Radzievskiy, maar hij hoopt dat hij gelijk heeft.
Evenmin wil Radzievskiy zich wagen aan een voorspelling of het land gaat veranderen, als Poetin straks zijn presidentspet weer op heeft. “Het wordt slechter, mensen gaan nog ontevredener worden. Mensen op het platteland hebben moeite om te overleven, stedelingen zijn kwaad dat hun stem gestolen is. Maar verder?”
Dat die stem opnieuw gestolen is, staat op deze verkiezingsdag wel weer vast. De webcams die gisteren nog zo onschuldig dansende Russen in Tjoemen toonden, laten vandaag onregelmatigheden zien. De elite zal daarover bloggen en de massa kijkt filmpjes van katten die de WC doorspoelen.
Franka Hummels is historica en freelance journalist, gespecialiseerd in Oost-Europa, met name Wit-Rusland en de rest van de voormalige Sovjet-Unie.
