De politieke partijen hebben van de campagne bij de verkiezingen voor Provinciale Staten en de Waterschappen een testcase voor de landelijke politiek gemaakt. De uitkomst daarvan hebben we gisterenavond gezien. Om met de deur in huis te vallen: het belangrijkste gevolg van de uitslag is dat zelfs met D66, de ChristenUnie en de SGP de regeringscoalitie straks geen meerderheid meer in de Eerste Kamer heeft. Gevijven krijgen ze daar minder dan de nodige 38 zetels. De grootste verliezers zijn VVD en PvdA. Gezamenlijk en ieder voor zich. Het verlies voor de VVD viel nog mee. Dat was ook voorspeld: nogal wat kiezers vonden dat zij, met al het gedoe daar, de VVD niet in de steek moesten laten.
Dinsdag, tijdens het laatste tv-debat, kon je al zien dat Rutte en Samsom het zagen aankomen. Zij bedelden – beetje gênant – om de steun van CDA en de SP. Of die asjeblieft wilden gaan meepraten over de komende begroting. Het CDA, dat gisteren een mooie uitslag boekte, had al eerder gezegd niet bereid te zijn aan te schuiven. En voor de SP – Roemer deed het tijdens het debat ook goed – geldt hetzelfde.
Vanuit hun positie hebben ze daar gelijk in. Even aanschuiven voor een bord kruimels, waarom zouden ze. Er moet dus wat anders gebeuren. Een royale stap van VVD en PvdA is wenselijk.
Zij zouden de moed moeten durven opbrengen D66 en CDA uit te nodigen voor onderhandelingen met de inzet hen in de regering op te nemen. Met een stevige programmatische inbreng en eigen ministers. Een parlementair meerderheidskabinet. Daarvoor is een tussenformatie de weg. Een uiterste poging doen een breder kabinet te vormen dat wel kan rekenen op een meerderheid in Tweede èn Eerste Kamer.
Rutte en Samsom zijn in het begin van hun formatie – ik mag aannemen bewust – voorbij gegaan aan het feit dat hun kabinet geen meerderheid heeft in de Eerste Kamer. Dat is dom geweest en die fout moet nu worden rechtgezet.
Dan ga ik nog voorbij aan het politiek/psychologische punt dat de kiezers van VVD en PvdA nooit hadden gedacht en gewild dat na de Tweede Kamerverkiezingen hun partijen samen een kabinet gingen vormen. De haast die Rutte en Samsom toen maakten deed die kiezers ook vermoeden dat beide heren vóór de verkiezingen dat al van plan waren. Daar moet je altijd voor betalen. Dat is gisteren ook gebeurd.
Tot nu toe wisten VVD en PvdA zich redelijk te redden door met D66, ChristenUnie en SGP verbonden te sluiten. Na gisteren liggen de kaarten anders. D66 bijvoorbeeld, dat toch wel minder stemmen kreeg dan Pechtold eerder had gedacht en gehoopt, zal minder geneigd zijn op de ingeslagen weg voort te gaan.
Ik ben dus van mening dat een uiterste poging moet worden gedaan een regering te vormen die kan rekenen op een ruime meerderheid in beide Kamers der Staten-Generaal.
Om zo te zorgen voor stabiliteit en vernieuwing. Ons land zou daar baat bij hebben.
