De aandacht voor het nog te sluiten handelsverdrag TTIP tussen de Verenigde Staten en de Europese Unie begint langzaam toe te nemen. Met het TTIP-verdrag proberen de VS en de EU hun onderlinge handelsbarrières te beslechten. Volgens voorstanders levert dit economische groei en extra banen op, terwijl tegenstanders denken dat hoge Europese normen op het terrein van milieu, veiligheid en arbeid verloren zullen gaan. Daarnaast zouden bedrijven de mogelijkheid krijgen overheden aan te klagen en zo zou TTIP de democratie ondermijnen.
De toegenomen publieke interesse in TTIP is nu ook doorgedrongen tot het Europees Parlement. Afgelopen donderdag vond daar de hoorzitting ‘TTIP – What’s in it for the Europeans?’ plaats. In de praatjes voorafgaand aan de hoorzitting doen allerlei politici een poging te laten blijken dat ze iets met de zorgen van burgers willen doen. Maar lukt dat ook echt?
De Commissie voor Internationale Handel heeft ruim twee uur ingeruimd voor deze hoorzitting. De zaal is zo groot als een gemiddelde sporthal en er zijn honderden mensen aanwezig. Naast Europarlementariërs en assistenten zijn er ook allerlei anderen op af gekomen. Wie dit precies zijn, is volstrekt onhelder. Het kunnen zowel lobbyisten, burgers als journalisten zijn: niemand die het weet of bijhoudt.
Tientallen mensen moeten blijven staan. Dat is niet comfortabel, maar het is zacht gezegd onhandig als je daardoor de simultane vertaling mist omdat je geen koptelefoon hebt. Er komen allerlei totaal onbekende talen langs. Dit komt wederom de transparantie niet ten goede, zeker niet als een spreker demonstratief vertelt dat ze graag ‘conform de Europese traditie in haar moedertaal wil spreken’. Dat blijkt Zweeds. Tientallen mensen kijken elkaar vragend aan.
Oud-Eurocommissaris Viviane Reding meldt voor de hoorzitting dat er naar protesterende burgers geluisterd moet worden. Reding was vijftien jaar Eurocommissaris en is haar band met de gewone burger overduidelijk kwijt. Een zin later zegt ze namelijk dat Europa wel door moet gaan met de onderhandelingen voor TTIP, terwijl protesterende burgers daar juist een einde aan willen maken. Het wordt niet erg duidelijk hoe zij deze kloof denkt te overbruggen.
Op dezelfde onduidelijke manier trapt Eurocommissaris Cecilia Malmström formeel af. De clausules in het TTIP-verdrag waarmee bedrijven buiten de rechter om overheden kunnen aanklagen, zijn wel controversieel, weet Malmström ons te vertellen, maar die zitten wel vaker in dit soort overeenkomsten. Bedrijven moeten nu eenmaal beschermd worden maar het misbruik van dit soort clausules zal wel worden geminimaliseerd. Verder levert TTIP vooral economische voordelen, efficiënter bestuur en een sterkere Unie op, meldt ze. Haar woorden zullen natuurlijk geen tegenstander overtuigen.
Hoewel de titel toch echt ‘Europeanen’ noemt als het belangrijkste thema, zijn er weinig vertegenwoordigers van burgers aanwezig. Public affairs medewerkers van Michelin, BT en de Rotterdamse haven voeren het woord, evenals een architect en een man die iets van transport weet. Een vakbond en een consumentenorganisatie komen ook aan bod, maar helaas spreekt de vakbondsvrouw Zweeds (en ook uw verslaggever heeft geen hoofdtelefoon weten te bemachtigen). Het is dan ook weinig verrassend dat we vooral leren wat bedrijven van TTIP vinden.
Wat een dergelijke hoorzitting voor zin heeft, is duister. Het is gezien de publieke onrust zeker zinvol met burgers te praten, maar al snel begrijp ik dat dat helemaal de bedoeling niet is. Het idee dat dit over burgers moet gaan is eigenlijk een groot misverstand. Opeens bedenk ik me dat ik ‘Europeanen’ uit de titel inderdaad opvat als ‘burgers’ maar dat niemand dat verder zo heeft gezegd. Waarom de burger door sommige aanwezigen wel als aanleiding wordt gepresenteerd is een klein raadsel.
Of niet: de burger kan altijd dienen als reden om in een parlement over een thema te praten. En als je dan niet wil horen wat die burger te zeggen heeft, nodig je die gewoon niet uit.
