De verrassingsaanval van zaterdag op Israël door de Palestijnse terreurgroep Hamas is misschien wel een van de grootste missers van de Israëlische inlichtingendienst sinds de Jom Kippoer-oorlog van 1973.
De aanval bestond uit tientallen infiltraties over land en zee, samen met raketaanvallen – een geraffineerde aanval die het soort planning en coördinatie inhoudt dat inlichtingendiensten geacht worden op te pikken. Aan beide kanten zijn honderden doden gevallen.
Hoewel Israëlische functionarissen al maanden zeggen dat Palestijnse militante groeperingen zich voorbereiden op geweld, lijken de timing en de omvang van de aanval premier Benjamin Netanyahu te hebben verrast.
Israël en zijn bondgenoot de VS – die in 2022 3,3 miljard dollar bijdroeg aan de defensie-uitgaven van Israël – zijn al aan het afwegen wie het meest verantwoordelijk was en hoe het kon gebeuren.
“Ik vind het schokkend dat ze dit konden doen zonder dat Israël of de Verenigde Staten het in de gaten hadden,” zei Martin Indyk, voormalig VS-ambassadeur in Israël en fellow bij de Council on Foreign Relations.
“Gebrek aan voorbereiding. Het falen om troepen langs de grens te hebben, het falen van het hek langs de grens waar ze miljoenen shekels voor hebben betaald.”
De aanval is des te schokkender omdat hij 50 jaar na Israëls falen komt om een verrassingsaanval af te slaan die Egypte en Syrië lanceerden op de Joodse feestdag Jom Kippoer.
Die mislukte inlichtingendienst leidde tot de oprichting van een commissie om uit te zoeken wat er fout ging en werd het onderwerp van talloze boeken en wetenschappelijke artikelen.
Israëlische functionarissen zeiden dat het veel te vroeg was om te weten wat er fout ging en verwierpen elke vergelijking met 1973.
“Geef Hamas alsjeblieft niet het raffinement van de Jom Kippoer-oorlog,” zei Richard Hecht, woordvoerder van de Israëlische defensiemacht.
“Ik weet dat er veel vragen zijn over de inlichtingen. Stop alsjeblieft met vragen. Op dit moment zijn we aan het vechten. Ik weet zeker dat er later nog veel discussies zullen komen over de inlichtingen.”
Professionals op het gebied van inlichtingendiensten maken meestal onderscheid tussen fouten bij het verzamelen, fouten bij het analyseren en fouten van beleidsmakers die geen acht slaan op waarschuwingen van inlichtingendiensten.
Om te beginnen was er het simpele feit dat Israël midden in een vakantie zat. En er worden nu al vragen gesteld over het feit of het leger en de inlichtingendiensten van Israël werden afgeleid door interne ruzies.
Israëli’s protesteren al maanden tegen Netanyahu’s pogingen om de rechterlijke macht uit te schakelen. Het land is ook in onderhandeling met de VS en Saoedi-Arabië over een complexe driepartijenovereenkomst waarbij Washington veiligheidsgaranties zou bieden aan Riyad.
“Het echte probleem hier is waarschijnlijk dat de Israëli’s gewoon niet geloofden dat Hamas een grensoverschrijdende infiltratie zou riskeren”, zegt Aaron David Miller. Hij is senior fellow bij de Carnegie endowment for international peace en voormalig onderhandelaar voor het Midden-Oosten bij het ministerie van Buitenlandse Zaken.
“Het gebrek aan voldoende Israëlische troepen in dat gebied was een grove mislukking.”
Het Amerikaanse Congres zal lastige vragen moeten stellen, aangezien de Israëlische en Amerikaanse inlichtingendiensten een aanval op deze schaal hadden moeten detecteren, volgens een medewerker van het Congres die niet geïdentificeerd wil worden vanwege privégesprekken.
Het falen is des te opvallender omdat de Israëlische veiligheidsdiensten aanzienlijke middelen besteden aan het monitoren van de Palestijnse samenleving, inclusief Hamas, door middel van netwerken van menselijke bronnen en bewakingstechnologie.
Verrassingsaanvallen hebben vaak geleid tot massale reacties van de landen die het doelwit waren. Pearl Harbor en 11 september luidden allebei het begin in van nieuwe oorlogen en grote veranderingen in de veiligheidsdiensten van de VS.
Binnen enkele uren na de aanval van zaterdag lanceerde de Israëlische defensiemacht de operatie Iron Swords, waarbij luchtaanvallen werden uitgevoerd op doelen in de Gazastrook. Premier Netanyahu verklaarde dat Israël “in oorlog” is.
CIA-directeur William Burns annuleerde een toespraak die hij zaterdagavond zou houden op The Cipher Brief Threat Conference in Sea Island, Georgia, om te kunnen werken aan de crisis, volgens conferentieorganisator Suzanne Kelly.
Op de conferentie beschreef de gepensioneerde Navy Admiral James Stavridis, die Supreme Allied Commander was bij de NAVO en regelmatig contact onderhield met Israëlische functionarissen, de inval als een “schokkend falen van de inlichtingendienst”.
Hij zei dat hij niet verrast was door de beslissing van Hamas om aan te vallen, maar wel “zeer verrast” was door de tactiek van de groep. Waaronder de snelheid, het aantal dodelijke slachtoffers en het nemen van gijzelaars, die volgens hem “hoogwaardige onderhandelingstroeven” zouden zijn.
Emily Harding, een voormalig Midden-Oosten analist van de CIA, zei dat de aanval, die maandenlang gepland moet zijn geweest, vooral verrassend was gezien de bekwaamheid van de Israëlische inlichtingendiensten.
“Het is zeer verrassend dat de Israëliërs die planning gemist hebben,” zei Harding, een senior fellow bij het Center for Strategic and International Studies.
“De tijd zal leren wat er echt gebeurd is – er zullen maandenlange onderzoeken komen om uit te zoeken wat de IDF en de Mossad wisten en wanneer ze het wisten.”
