(Bloomberg, 11 oktober 2023) – Vanuit het kleine kantoor dat hij deelt met vijf medewerkers, is Pieter Omtzigt van plan om de economische relatie van Nederland met Europa te transformeren.
De EU dreigt te veranderen in een “unie van schulden”, waarschuwt de 49-jarige Nederlander in een interview met Bloomberg.
Hij pleit voor een terugkeer van het hele blok naar de strengere regels van voor de Corona over de schuld- en tekortratio’s van de leden. En zou ook graag zien dat Nederland een opt-out krijgt voor gezamenlijke programma’s van de Europese Unie.
Als de stemintenties voor de Nederlandse verkiezingen van volgende maand kloppen, zullen collega-partijen, EU-leden en investeerders hem serieus moeten nemen.
Hoewel Omtzigts partij Nieuw Sociaal Contract amper twee maanden oud is, staat ze al een groot deel van die tijd op de eerste plaats in de peilingen.
Omtzigt is al twee decennia parlementariër en werd de afgelopen jaren bekend als een doorn in het oog van Mark Rutte (VVD), die na de verkiezingen aftreedt, maar wel aanblijft als interim-premier.
Omtzigt speelde een belangrijke rol bij het aan het licht brengen van het toeslagenschandaal dat Rutte’s derde kabinet eind 2020 deed instorten.
Toen de premier een paar maanden later ternauwernood een motie van wantrouwen overleefde, was dat het gevolg van beschuldigingen dat hij in het geheim had geprobeerd de uitgesproken wetgever buitenspel te zetten.
In het interview richtte Omtzigt zich op de manier waarop Rutte’s kabinet zijn aanpak van gedeelde Europese uitgaven had versoepeld.
“Ik maak me zorgen over de opeenstapeling van schulden op verschillende plaatsen,” zei hij. “Het opbouwen van schulden is gemakkelijk, maar het verminderen van schulden niet.”
Het coronafonds is een van de dingen die ik liever niet had gezien,” zei Omtzigt vanuit zijn kantoor – de krappe ruimte weerspiegelt hoe hij, na zijn afscheiding van het christendemocratische CDA, een eenmansshow leidt.
Opiniepeilingen suggereren dat hij binnenkort een royaler stuk onroerend goed in gebruik zal nemen.
De meest recente Ipsos-enquête liet zijn NSC afglijden naar een nipte tweede plaats in een race met 17 paarden, met 25 zetels na de stemming van 22 november, in een verdeeld parlement waarvan de grootste partij er nu 26 heeft. Daarentegen zou het CDA 11 zetels verliezen en er vier innemen.
Toen Omtzigt in augustus zijn nieuwe partij oprichtte, ging de aankondiging gepaard met het voorbehoud dat hij geen interesse had om zich kandidaat te stellen voor het premierschap.
In het Nederlandse systeem kan het onderhandelingsproces over een regering maanden duren en het hoofd van de eerstgeplaatste partij krijgt niet noodzakelijk de topbaan.
Opnieuw bevraagd door Bloomberg, koos hij zijn woorden voorzichtiger: “We hebben momenteel geen kandidaat voor het premierschap,” zei hij over zijn partij. “We nemen de dingen stap voor stap.”
Omtzigt, die functies heeft bekleed in de Parlementaire Vergadering van de Raad van Europa, zei dat hij voorstander is van Europese samenwerking, maar geen voorstander is van een steeds hechtere unie.
“De unie neemt altijd nieuwe taken op zich,” zei hij.
De taken die hij zelf op zich neemt gaan meestal over het handhaven van de rechtsstaat. Als speciaal rapporteur voor de moord op journaliste Daphne Caruana Galizia hielp hij bij het blootleggen van een web van achterkamertjeshandel. Dit resulteerde in het aftreden van de Maltese premier. En hij is belast met het toezicht op de gerechtelijke vrijheden en mensenrechten in Polen.
Omtzigt noemde beslissingen over minimumlonen een onderwerp dat aan de individuele lidstaten moet worden overgelaten en bekritiseerde de aankoop van obligaties door de Europese Centrale Bank als een soort monetaire financiering die verboden is in de oprichtingsverdragen van de EU.
Hoewel Omtzigt het etiket euroscepticus verwerpt, is hij sceptisch geweest over de euro. In 2017 voerde hij vanuit de oppositie een wetsvoorstel in waarin hij de hoogste adviesraad van de regering vroeg om te onderzoeken hoe goed de euro werkt, ondanks de wijdverbreide steun voor de eenheidsmunt in Nederland.
“Ik vind het interessant dat we nog niet volwassen genoeg zijn in Europa of in Nederland dus als je kritiek hebt op een plan uit Brussel ben je meteen een euroscepticus”, zei hij.
“Waarom zouden we meteen ja zeggen tegen elk plan van de Europese Commissie? Dat begrijp ik niet.”
Over een vermeende opt-out voor Europese programma’s benadrukte hij dat hij niet vindt dat één land de macht zou moeten hebben om een veto uit te spreken over de beslissingen van anderen: “Maar als jullie het samen willen doen, kunnen jullie het ook zonder ons doen.”
