STOCKHOLM (AP) – De moord op twee Zweedse burgers bij een terreuraanslag in Brussel heeft het Scandinavische land geschokt, hoewel de regering al maanden waarschuwt dat Zweden een groter risico lopen. Dit sinds een recente reeks van openbare schendingen van de Koran door een handvol anti-islam activisten.
De Zweedse premier Ulf Kristersson merkte dinsdag op dat de regering en de veiligheidsdienst in augustus het terreuralarm naar het op één na hoogste niveau hadden verhoogd na bedreigingen tegen Zweden door moslimextremisten.
“Nu weten we met ijzingwekkende duidelijkheid dat er redenen waren voor die bezorgdheid,” zei hij.
De ontheiligingen van de Koran, voornamelijk door een Iraakse vluchteling die in Zweden woont, hebben tot woedende reacties geleid in moslimlanden. In juni bestormden demonstranten in Irak de Zweedse ambassade en de Iraakse regering verbrak de diplomatieke betrekkingen met Zweden.
De Koran-ontheiligingen hebben vragen opgeroepen – ook in Zweden – over waarom zulke daden zijn toegestaan.
Zweedse functionarissen hebben de Koranverbrandingen herhaaldelijk veroordeeld en gezegd dat ze zijn toegestaan onder de vrijheid van meningsuiting. De regering onderzoekt of de politie meer bevoegdheden moet krijgen om dergelijke daden om veiligheidsredenen tegen te houden.”
Niet alles wat legaal is, is gepast”, zei Kristersson dinsdag. “Wat je in Zweden doet, kan elders gevolgen hebben.”
In augustus verhoogde Zweden zijn terreuralarm voor het eerst sinds 2016 naar het op één na hoogste niveau na de Koranverbrandingen en bedreigingen van terreurgroeperingen.
In een verklaring dinsdag zei de Zweedse veiligheidsdienst, bekend als SÄPO, dat de situatie “ernstig” was en dat het “nauw samenwerkte met de Belgische autoriteiten”.
Kristersson zei dat hij van België te horen had gekregen dat de dader “in Zweden had verbleven maar niet bekend was bij de Zweedse politie”.
Dankzij de paspoortvrije zone van de Europese Unie kon hij naar Zweden reizen.
“We hebben een openheid in Europa en dat is een van de belangrijke redenen waarom we de buitengrenzen van de EU in de gaten moeten houden, omdat mensen zich anders gemakkelijk tussen Europese landen kunnen bewegen,” zei Kristersson.
In Zweden is er geen wet die het ontheiligen van de Koran of andere religieuze teksten specifiek verbiedt. Het recht om openbare demonstraties te houden wordt beschermd door de Zweedse grondwet.
De politie geeft over het algemeen toestemming op basis van de vraag of ze van mening is dat een openbare bijeenkomst kan worden gehouden zonder grote verstoringen of risico’s voor de openbare veiligheid.
Velen in Zweden zeggen dat het bekritiseren van religie, zelfs op een manier die door gelovigen als beledigend wordt beschouwd, moet worden toegestaan. En ook dat Zweden weerstand moet bieden aan de druk om opnieuw godslasteringswetten in te voeren die tientallen jaren geleden werden afgeschaft in het overwegend lutherse, maar sterk geseculariseerde land.
Zweden, ooit grotendeels geïsoleerd van militant geweld, heeft de afgelopen jaren te maken gehad met islamitische terreuraanslagen.
Op 7 april 2017 reed Rakmat Akilov, een Oezbeekse man die zei dat hij Zweden wilde straffen omdat het land zich had aangesloten bij een coalitie tegen Islamitische Staat, met een gestolen vrachtwagen in op een menigte in Stockholm. Hierbij kwamen vijf mensen om het leven en 14 anderen gewond raakten. Hij werd veroordeeld voor terroristische moord en kreeg levenslang.
Een andere man, Taimour Abdulwahab, blies zichzelf op in hetzelfde gebied in december 2010 toen het vol was met kerstkopers, waarbij hijzelf om het leven kwam en twee mensen gewond raakten.
Een tekening uit 2007 van de profeet Mohammed door de Zweedse cartoonist Lars Vilks leidde tot spanningen. In mei 2011 werd Vilks aangevallen tijdens een toespraak in Uppsala en vandalen probeerden zonder succes zijn huis in Zuid-Zweden in brand te steken.
