SPATA, Griekenland (AP) – In een olijfgaard aan de rand van Athene duwt kweker Konstantinos Markou de scheuten van nieuwe aanwas opzij om de stronk van een boom te onthullen. Het is een ongeveer 150 jaar oud exemplaar, zegt hij, dat een van de 15 bomen was die op het land van zijn buurman waren omgehakt door dieven die er geld van wilden maken.
De stijgende prijzen van olijfolie, deels veroorzaakt door twee jaar droogte in Spanje, hebben criminelen in het Middellandse Zeegebied kansen geboden. Inbraken in pakhuizen, het verdunnen van eersteklas olie met inferieure producten en het vervalsen van verzendingsgegevens komen steeds vaker voor in de kernlanden van de olijventeelt in Griekenland, Spanje en Italië.
En misschien nog wel het ergste: bendes die kettingzagen gebruiken om zwaar beladen takken en zelfs hele bomen te stelen uit onbewaakte boomgaarden.
“De olijvenrovers kunnen soms meer olie produceren dan de eigenaren zelf – serieus,” zei Markou, voordat hij ‘s avonds op pad ging om in zijn eigen boomgaard te patrouilleren.
De misdaden betekenen minder olijven voor de telers die al te kampen hebben met hoge productiekosten en de klimaatverandering die heeft geleid tot warmere winters, grote overstromingen en meer intense bosbranden.
In de Italiaanse zuidelijke regio Puglia pleiten telers bij de politie voor de oprichting van een landbouwafdeling. Griekse boeren willen een landelijke politieafdeling terug die in 2010 werd opgeheven. In Spanje heeft een bedrijf traceerapparaten ontwikkeld die eruit zien als olijven om te proberen dieven te vangen.
De olijfgaarden buiten Athene maken deel uit van een traditie die teruggaat tot de oudheid, op vlaktes die nu de internationale luchthaven van de stad omringen. Sommige bomen zijn eeuwen oud.
De meeste diefstallen betreffen takken. Als een hele boom is omgehakt, hakken de dieven hem meestal in stukken en laden ze de stukken in een pick-up. Ze verkopen het hout aan houtzagerijen of brandhoutverkopers en brengen de olijven naar een oliemolen.
“De rovers zoeken zwaar beladen takken en hakken die af,” zegt Neilos Papachristou, die een olijfmolen en nabijgelegen boomgaard runt in een familiebedrijf van de vierde generatie. “Ze stelen dus niet alleen onze olijven, maar ze brengen de boom ook ernstige schade toe. Het duurt 4-5 jaar voordat hij weer normaal is.”
De diefstallen dwingen sommige telers om vroeg te oogsten, wat betekent dat ze een lagere opbrengst moeten accepteren om schade aan hun bomen op de lange termijn te voorkomen.
Dat geldt ook voor Christos Bekas, een van de boeren bij Papachristou’s fabriek die hun oogst in roestvrijstalen laadbakken dumpten, zakken losknoopten en hoge rieten manden achterop hun pick-up omkieperden.
Bekas, die 5000 olijfbomen bezit, werd herhaaldelijk overvallen door dieven voordat hij besloot vroeg te oogsten. Daardoor zijn er meer dan tweeënhalf keer zoveel olijven in gewicht nodig geweest om een kilo olie te produceren als vorig jaar, zei hij.
“En dit alles nadat we nachtenlang onze velden hebben bewaakt,” zei hij. “De situatie is verschrikkelijk.”
Na tientallen jaren van groei is de wereldwijde olijfoliemarkt verstoord door een bijna twee jaar durende droogte in Spanje, dat normaal gesproken goed is voor ongeveer 40% van het wereldaanbod. Verwacht wordt dat de wereldwijde productie dit oogstjaar zal dalen van 3,4 miljoen ton een jaar eerder tot 2,5 miljoen ton.
De referentieprijzen in Spanje, Griekenland en Italië voor extra olijfolie van de eerste persing bereikten 9 euro in september, meer dan een verdrievoudiging ten opzichte van het niveau in 2019.
Dat vertaalt zich in hogere prijzen voor consumenten. In Griekenland sprong een 1-literfles extra vierge olie van 8 tot 9 dollar vorig jaar naar maar liefst 15 dollar dit jaar.
De Spaanse politie zei in oktober dat ze de afgelopen weken 91 ton gestolen olijven hadden teruggevonden. In februari werden zes mensen gearresteerd in Zuid-Griekenland voor de diefstal van 8 ton olijfolie tijdens een reeks inbraken in pakhuizen gedurende meerdere weken.
Boeren rond de zuidwestelijke havenstad Bari in Italië zeggen dat dieven steeds brutaler zijn geworden en tractoren en dure apparatuur stelen samen met olijven.
De regionale landbouwvereniging heeft een oproep gedaan voor hulp van de politie na berichten dat vorige maand bij één incident 100 olijfbomen zijn vernield of ernstig beschadigd.
Gennaro Sicolo, de leider van de vereniging, noemde de economische schade “enorm” en zei dat “boeren beschermd moeten worden”.
“Dit is een misdaad”, zei Markou, de Griekse teler, over de bomenkap. “Je doodt hier je eigen geschiedenis.”
