(Bloomberg, 15 november 2023) – Het hoogste gerechtshof van Duitsland heeft een belangrijk onderdeel van de plannen van de regering om de klimaatverandering aan te pakken en de economie te transformeren verworpen. Dit bezorgt de coalitie van kanselier Olaf Scholz een grote tegenslag die het begrotingsbeleid in de war kan sturen.
Het Federale Constitutionele Hof oordeelde dat de overheveling van 60 miljard euro bestemd voor de aanpak van de Covid-19 pandemie naar een fonds buiten de begroting in strijd is met de Duitse grondwet.
De aanklacht was ingediend door wetgevers van de conservatieve alliantie van de grootste oppositiepartij, die zeiden dat ze de duurzaamheid van de overheidsfinanciën van het land wilden waarborgen.
In een uitspraak van woensdag in Karlsruhe zei de rechtbank dat de omvang van het fonds nu met 60 miljard euro moet worden verminderd.
“Als dit betekent dat verplichtingen die al zijn aangegaan niet meer kunnen worden nagekomen, moet de begrotingswetgever dit elders compenseren”, aldus de uitspraak.
Opgehaalde fondsen moeten worden uitgegeven in het jaar waarin ze werden goedgekeurd en de regering mag deze regels niet omzeilen door ze over te hevelen naar een fonds buiten de begroting om, zei Doris Koenig, een vice-president van de rechtbank.
Kanselier Scholz is van plan om de uitspraak van de rechtbank later deze ochtend te bespreken, aldus een persoon die bekend is met de zaak.
Wetgevers van de oppositie voerden aan dat de regering van Scholz, door de schuldautorisaties door te sluizen naar haar Klimaat- en Transformatiefonds, bekend als het KTF, de grondwettelijk vastgelegde regels over het beperken van leningen heeft overtreden.
De zogenaamde schuldenrem van Duitsland – gecreëerd in de nasleep van de financiële crisis van 2008 – beperkt de jaarlijkse netto nieuwe schuld tot 0,35% van het bruto binnenlands product.
Uitzonderingen zijn toegestaan voor natuurrampen en andere noodsituaties, een optie die de regering heeft gebruikt om de pandemie aan te pakken.
Het begrotingsbeleid is een van de belangrijkste twistpunten geweest in Scholz’ coalitie van zijn sociaaldemocraten, de Groenen en de Vrije Democraten.
Minister van Financiën Christian Lindner, de leider van de FDP, is een zelfbenoemde budgettaire havik die vorig jaar aandrong op het herstel van de rem op de schuld. Dit terwijl de SPD en de Groenen over het algemeen meer openstaan voor een versoepeling van de leenregels.
De kwestie zal waarschijnlijk een prominente plaats innemen in de campagne voor de volgende algemene verkiezingen in het najaar van 2025.
De KTF steunt een breed scala aan maatregelen om de overgang van Duitsland naar een minder vervuilende economie te versnellen, waaronder de uitrol van warmtepompen, elektromobiliteit of waterstofinfrastructuur. In augustus werd het aangevuld tot 212 miljard euro voor de periode 2024 tot en met 2027.
Het financiert ook investeringen in het nationale spoorwegnet en in de uitbouw van de halfgeleiderproductie, waaronder 10 miljard euro aan subsidies voor een nieuwe fabriek van Intel Corp. in de Oost-Duitse stad Maagdenburg. De fondsen die specifiek zijn voor de zaak die woensdag werd behandeld, waren niet bestemd voor dat project.
De uitspraak van de rechtbank kan van belang zijn voor een aantal andere speciale fondsen in Duitsland die buiten de begroting vallen, waaronder een fonds ter waarde van 100 miljard euro voor investeringen in de strijdkrachten van het land.
Op dit moment zijn het er ongeveer 30 en Lindner heeft gezworen om ze geleidelijk af te bouwen. De Federale Rekenkamer heeft de fondsen bekritiseerd als een schending van de begrotingstransparantie.
