(Bloomberg, 7 december 2023) – De Russische pro-democratische politicus Grigory Yavlinsky is bezig met wat wel eens zijn laatste politieke uitdaging aan Vladimir Poetin zou kunnen zijn om campagne te voeren voor vrede met Oekraïne. De drievoudig kandidaat overweegt nog een presidentsverkiezing tegen Poetin. Nadat hij bij de laatste verkiezing in 2018 ongeveer 1% van de stemmen kreeg, maakt hij zich geen illusies over de uitkomst deze keer.
“Ik kan je de resultaten van vandaag vertellen – 75% opkomst. 78% stemt voor Poetin,” zei Yavlinsky in een online interview vanuit Moskou.
Het hogerhuis van het Russische parlement stelde donderdag 17 maart vast als datum voor de presidentsverkiezingen. Er wordt algemeen verwacht dat Poetin zich kandidaat zal stellen voor een vijfde termijn, waarbij functionarissen vastbesloten zijn om een verpletterende overwinning te behalen die het Kremlin kan afschilderen als een publieke goedkeuring van Ruslands oorlog in Oekraïne.
Nu zijn tegenstanders bijna allemaal in de gevangenis of in ballingschap zitten en openbare kritiek op de oorlog strafbaar is gesteld, staan stemmen als die van Yavlinsky in de marge van de politieke discussie.
De oprichter van de democratische Yabloko partij zei dat hij “een zeer serieus gesprek” had met Poetin van anderhalf uur op 26 oktober, hun eerste gesprekken in meer dan twee jaar. Yavlinsky, 71, zei dat hij de noodzaak van een staakt-het-vuren en vredesbesprekingen met de president had besproken, hoewel “er geen conclusies waren”.
Poetin lijdt aan het ‘Versailles-syndroom’ over de uitbreiding van de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie naar de Russische grenzen sinds de ineenstorting van de Sovjet-Unie, zei Yavlinsky, een verwijzing naar de Duitse wrok over de herstelbetalingen uit de Eerste Wereldoorlog die de weg vrijmaakten voor de opkomst van Adolf Hitler.
Toch richtte Yavlinsky zijn belangrijkste boodschap aan de VS en zijn bondgenoten, waarbij hij hen aanspoorde om gesprekken aan te gaan over het beëindigen van Europa’s ergste conflict sinds de Tweede Wereldoorlog, waarbij Oekraïne worstelt om de Russische troepen uit bezet gebied te verdrijven na een patstelling die al een jaar aanhoudt. “Dit gaat over het veiligstellen van 80% van het Oekraïense grondgebied”, zei hij.
Vredesbesprekingen “kunnen binnen een maand, een jaar of twee jaar beginnen, maar dat moment zal komen – het is onvermijdelijk”, zei hij. “We moeten voorkomen dat mensen sterven. We betalen een verschrikkelijke prijs en Oekraïne wordt vernietigd.”
Poetin heeft geen teken gegeven dat hij klaar is voor onderhandelingen om een einde te maken aan de oorlog die hij begon met de invasie van Oekraïne in februari 2022. Te midden van twijfels over de toekomst van de Amerikaanse en Europese militaire hulp aan Oekraïne en de oorlog tussen Israël en Hamas die de aandacht van de wereld afleidt van het Midden-Oosten, ziet het Kremlin de tijd aan de kant van Poetin.
De regering in Kiev en haar Amerikaanse en Europese bondgenoten zeggen dat de oorlog morgen zou eindigen als Poetin de Russische troepen terugtrekt uit bezet gebied in Oost- en Zuid-Oekraïne en uit de Krim, die hij in 2014 annexeerde. Ze verwerpen elke deal met territoriale concessies die Poetins agressie zou belonen.
Vorige maand meldde NBC dat Amerikaanse en Europese functionarissen met de Oekraïense regering hebben gesproken over hoe mogelijke vredesonderhandelingen met Rusland eruit zouden kunnen zien.
Yavlinsky betoogde dat hoe langer Oekraïne en het Westen wachten met het aangaan van een staakt-het-vuren en een mogelijke regeling, hoe slechter de voorwaarden en de menselijke verliezen en vernietiging zullen zijn. “Welke prijs zullen we tegen die tijd betalen?” zei hij. “Poetin voelt dat hij de overhand heeft.”
Hoewel opiniepeilingen laten zien dat een meerderheid van de Russen vredesbesprekingen zou steunen, is een overweldigende meerderheid nog steeds voor wat Russische functionarissen een ‘speciale militaire operatie’ in Oekraïne noemen.
“Als Poetin morgen zegt dat hij besloten heeft om te stoppen, zal 80% van de bevolking ‘Godzijdank’ zeggen,” zei Yavlinsky. “Als hij zegt dat hij door moet gaan, zal dezelfde 80% zeggen ‘Laten we ervoor gaan’.”
Hij stelde zich voor het eerst kandidaat voor het presidentschap in 1996 en werd vierde met 7,4%. In 2000 werd hij derde met 5,85% achter Poetin en communistenleider Gennady Zyuganov.
Yavlinsky erkende “diepe wanhoop” onder de slinkende liberale elementen in Rusland en zei dat ze “niet begrijpen wat de toekomst brengt” te midden van het hardhandigste optreden van het Kremlin tegen afwijkende meningen in decennia. “Er is geen samenleving meer in Rusland,” zei hij.
Om beschuldigingen te weerleggen dat zijn deelname aan de verkiezingen het Kremlin zou helpen om Poetins greep op de macht te legitimeren, zei Yavlinsky dat hij op zoek is naar steun van zoveel mogelijk Russen voordat hij beslist over zijn kandidatuur. Hij heeft al honderdduizenden handtekeningen verzameld en mikt op enkele miljoenen, zei hij.
“Het zal erg pijnlijk zijn als ik deelneem aan de verkiezingen en ze geven me 0,3% en ze zullen de wereld vertellen dat slechts 0,3% van de kiezers vrede en een staakt-het-vuren steunt,” zei hij. “Ik kan het risico nemen, maar alleen als ik zie dat burgers dit willen.”
