(Bloomberg, 8 december 2023) – Het Kremlin verzamelt steun voor de verkiezing van Vladimir Poetin voor een vijfde presidentiële termijn door hem neer te zetten als de verdediger van traditionele Russische waarden tegen het “liberale” Westen. Dit terwijl de oorlog in Oekraïne voortwoedt zonder dat er een oplossing in zicht is.
Poetin zei dat hij zich kandidaat zal stellen voor nog een termijn van zes jaar tijdens een bijeenkomst met deelnemers aan een militaire prijsuitreiking in het Kremlin op vrijdag, meldden staatsmedia. Dat kwam een dag nadat Russische wetgevers hadden aangekondigd dat de verkiezingen op 17 maart 2024 zullen plaatsvinden.
Het Kremlin is van plan om Poetin in de verkiezingscampagne te presenteren als de hoeder van de Russische beschaving die wordt aangevallen door het Westen. Dat Westen is er op uit om het traditionele gezin, het religieuze geloof en de nationale trots te vernietigen, aldus drie mensen die banden hebben met de regering.
Dat vertaalt zich in een hardere vervolging van LGBT-mensen, een groeiende roep om beperkingen op abortus en druk op vrouwen om zich te richten op bevallingen in plaats van carrières. Maar ook in inspanningen om patriottisch onderwijs op scholen te stimuleren in een poging om Russen achter de kandidatuur van Poetin te scharen.
“Oppositie tegen het Westen, bescherming tegen Westerse invloed en het handhaven van de soevereiniteit zullen ongetwijfeld het belangrijkste thematische onderdeel zijn van Poetins verkiezingscampagne”, zegt Alexei Chesnakov, een voormalige hoge functionaris van het Kremlin en politiek adviseur.
“Morele rechtvaardigingen van deze keuze, een beroep op historische traditie en rechtvaardiging van sommige moeilijkheden van de huidige periode door de onvermijdelijkheid van toekomstige overwinningen zijn belangrijke elementen.”
Poetin is er zeker van dat hij de streng gecontroleerde verkiezingen zal winnen en functionarissen zijn vastbesloten om een overweldigende meerderheid te behalen bij een hoge opkomst. Ze willen de stemming afschilderen als een publieke goedkeuring van zijn invasie in Oekraïne.
Hoewel hij de annexatie door Rusland van vier Oekraïense regio’s die het niet volledig in handen heeft, kan ophemelen als bewijs dat hij de oorlog aan het winnen is, blijft het leger van Poetin vastlopen tegen Oekraïense troepen. Die worden gesteund door miljarden dollars aan wapens van de VS en NAVO-bondgenoten.
Een invasie die dagen had moeten duren, zal tegen de tijd van de verkiezingen zijn derde jaar ingaan.
De campagne zal de nadruk leggen op nieuwe scholen en ziekenhuizen in provinciesteden om aan te tonen dat de sociale omstandigheden verbeteren.
Tegelijkertijd zal de oorlog op de verkiezingsagenda blijven staan als een bindende factor om kiezers achter Poetin te krijgen, volgens een ambtenaar die op de hoogte is van de voorbereidingen van het Kremlin.
“We verdedigen onze tradities, onze cultuur en ons volk”, zei Poetin tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van de Valdai Club in oktober. De VS streeft naar wereldwijde “hegemonie” en Europese landen “vernietigen hun wortels die voortkomen uit de christelijke cultuur”, zei hij.
Op de Russische Federale Vergadering in februari vertelde Poetin wetgevers dat westerse leiders “van plan zijn om ons voor eens en altijd af te maken” en vervolgde: “Kijk wat ze hun eigen volk aandoen. Het gaat allemaal om de vernietiging van het gezin, van de culturele en nationale identiteit.”
De regering blies de aanvallen op homorechten, lange tijd een doelwit voor het Kremlin, nieuw leven in toen het Hooggerechtshof op 30 november een verzoek van het ministerie van Justitie goedkeurde om de “internationale LGBT-beweging” als extremistisch te verbieden.
Critici waarschuwden dat door de uitspraak iedereen het risico loopt op lange gevangenisstraffen voor het promoten van “niet-traditionele” relaties.
Oproepen van de Russisch-orthodoxe kerk om de toegang tot abortus te beperken zorgen er ook voor dat de conservatieve electorale basis van Poetin wordt versterkt.
Madat patriarch Kirill in november de Doema schriftelijk had gevraagd om abortussen in privéklinieken te verbieden, drong voorzitter Vyacheslav Volodin, een nauwe bondgenoot van Poetin, er bij de wetgevers op aan om het voorstel in overweging te nemen.
Privéklinieken in verschillende Russische regio’s zijn al gestopt met het aanbieden van abortusdiensten onder druk van ambtenaren.
Poetin heeft zich niet publiekelijk uitgesproken voor een verbod en de procedure wordt nog steeds aangeboden in staatsklinieken, waar de meeste abortussen worden uitgevoerd.
Toch is het debat losgebarsten terwijl het aantal abortussen in Rusland is gedaald tot ongeveer 500.000 per jaar, ver onder het niveau uit de Sovjettijd en vergelijkbaar met veel Europese landen.
Het Kremlin “wil niet dat het oververhit raakt zodat het onderwerp klinkt als een verbod op abortus,” zei politiek wetenschapper Tatiana Stanovaya. “De bevolking is tegen een verbod.”
Toch zijn er tekenen dat de retoriek over familiewaarden zich op onvoorspelbaar terrein begeeft. Sommige pro-Kremlin politici vechten de ambities van vrouwen aan om carrière te maken – en zelfs een diploma te halen – in plaats van kinderen te krijgen om de groeiende demografische crisis in Rusland te verlichten.
“We moeten stoppen met het aanmoedigen van jonge vrouwen om hoger onderwijs te volgen omdat hun carrièredoelen betekenen dat ze “de vruchtbare functie missen”, zei Margarita Pavlova, een senator in de Russische Federatieraad.
Ze zei dit in november in een interview met Tsargrad TV, een zender die eigendom is van Konstantin Malofejev, een Russisch-orthodoxe nationalistische aanhanger van Poetin.
Minister van Volksgezondheid Mikhail Murashko uitte soortgelijke gevoelens in juli en vertelde de Doema dat het een “volstrekt vicieuze praktijk” was dat vrouwen pas na een hogere opleiding en het opbouwen van een carrière overwegen om kinderen te krijgen.
Poetin deed er 28 november nog een schepje bovenop door tijdens een bijeenkomst van de Wereldraad van het Russische Volk te vertellen dat “veel van onze grootmoeders en overgrootmoeders zeven, acht of zelfs meer kinderen hadden. Laten we deze uitstekende tradities behouden en nieuw leven inblazen.”
De focus op waarden stelt functionarissen in staat om een kritische blik op Poetins economische staat van dienst te ontwijken te midden van ongekende internationale sancties over de oorlog.
Dagen voor de verkiezingen van 2018 vertelde hij wetgevers en ambtenaren dat “Rusland zich halverwege dit decennium stevig moet laten gelden tussen de vijf grootste wereldeconomieën”.
Volgens gegevens van het Internationaal Monetair Fonds staat het land nu op de 11e plaats. De roebel is met meer dan een derde gedaald ten opzichte van de dollar tijdens Poetins huidige termijn.
Economische kwesties hebben weinig invloed op de populariteit van Poetin, omdat Russen zich in oorlogstijd achter de vlag scharen. Volgens Alexander Isakov, Rusland-econoom bij Bloomberg Economics, zal de verzwakking van de roebel waarschijnlijk de grootste impact hebben.
Opiniepeilingen van het in Moskou gevestigde Levada Center toonden aan dat Poetins goedkeuring in november 85% bedroeg, een stijging ten opzichte van 69% vlak voor het begin van de oorlog en het hoogste niveau sinds januari 2017.
Op scholen en universiteiten worden de inspanningen opgevoerd om de nieuwe generatie naar Poetins beeld te vormen.
Lessen in militaire basistraining zijn nieuw leven ingeblazen op scholen, terwijl een nieuw geschiedenisboek, mede geschreven door de presidentiële assistent Vladimir Medinsky, de oorlog in Oekraïne rechtvaardigt.
Ook wordt de ineenstorting van de Sovjet-Unie betreurt en het Westen ervan beschuldigd Rusland te willen destabiliseren.
Het leerboek is “ontworpen om het onvoorwaardelijke gelijk van Rusland te laten zien in zijn eeuwige strijd met het Westen”, schreef Alexei Makarkin, plaatsvervangend hoofd van het Centrum voor Politieke Technologieën in Moskou, nadat het in augustus werd gepresenteerd. Het is “gericht aan vooraanstaande schrijvers en hun vriendinnen”, zei hij.
Het Kremlin zal de “overwinning” in die confrontatie waarschijnlijk presenteren als een doel dat verder reikt dan 2024 en “als de belangrijkste inhoud van Poetins verblijf aan de macht na de presidentsverkiezingen”, zei Andrei Kolesnikov. Hij is senior fellow bij de Carnegie Endowment for International Peace.
“Het bestaan van Rusland verandert in een eindeloze rematch met het Westen”, zei hij.
