(Edith M. Lederer, AP, 19 december 2023) – De westerse mogendheden in het nucleaire akkoord met Iran uit 2015 beschuldigden Teheran maandag van het ontwikkelen en testen van ballistische raketten en het overdragen van honderden drones aan Rusland. Ook zou Teheran bezig zijn met het verrijken van uranium tot een voor een land zonder kernwapenprogramma ongekend niveau van 60%. Dat is allemaal in strijd met een VN-resolutie die het akkoord bekrachtigde.
Iran en zijn bondgenoot Rusland verwierpen de beschuldigingen van Groot-Brittannië, Frankrijk en Duitsland, sterk gesteund door de Verenigde Staten, die zich in 2018 terugtrokken uit de overeenkomst die bekend staat als het Joint Comprehensive Plan of Action.
Het zespartijenakkoord moest ervoor zorgen dat Iran geen atoomwapens kon ontwikkelen. Onder het akkoord stemde Teheran ermee in om de verrijking van uranium te beperken tot het niveau dat nodig is voor vreedzaam gebruik van kernenergie in ruil voor het opheffen van economische sancties.
De scherpe woordenwisselingen kwamen tijdens de halfjaarlijkse vergadering van de Veiligheidsraad over de uitvoering van zijn resolutie die de nucleaire deal van 2015 goedkeurde.
Zowel de Iraanse VN-ambassadeur Amir Iravani als de Russische VN-ambassadeur Vassily Nebenzia gaven de Verenigde Staten, die zich terugtrokken uit de JCPOA, Westerse sancties en een “anti-Iraanse” houding de schuld van de huidige impasse.
Iravani zei dat Iran uranium mag verrijken voor vreedzame doeleinden onder het Nucleaire Non-proliferatieverdrag, en Nebenzia verwierp vermeend bewijs dat Iran Iraanse drones zou gebruiken in Oekraïne.
Toenmalig president Donald Trump zei toen hij zich in 2018 eenzijdig terugtrok uit het akkoord dat hij zou onderhandelen over een sterkere overeenkomst, maar dat gebeurde niet. Iran begon een jaar later de voorwaarden te schenden en de 60% verrijking van het land komt in de buurt van het niveau voor wapens, volgens het Internationaal Atoomenergie Agentschap, de nucleaire waakhond van de VN.
Formele gesprekken om een routekaart te vinden om de JCPOA opnieuw op te starten, mislukten in augustus 2022.
Tijdens de raadsvergadering van maandag benadrukte U.N. politiek leider Rosemary DiCarlo dat U.N. secretaris-generaal Antonio Guterres de JCPOA nog steeds beschouwt als “de beste beschikbare optie om ervoor te zorgen dat het Iraanse nucleaire programma uitsluitend vreedzaam blijft.”
Ze drong er bij Iran op aan om het roer om te gooien, net als de drie Europese landen die een gezamenlijke verklaring uitbrachten waarin ze de IAEA citeerden die zei dat de Iraanse voorraad verrijkt uranium nu 22 keer de JCPOA limiet bedraagt.
“Er is geen geloofwaardige civiele rechtvaardiging voor de staat van het Iraanse nucleaire programma,” aldus het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Duitsland. “Het huidige traject brengt Iran alleen maar dichter bij wapengerelateerde capaciteiten.”
De Europeanen en de Amerikaanse ministerraad John Kelley benadrukten dat ze alle middelen zouden inzetten om te voorkomen dat Iran kernwapens ontwikkelt.
Wat de toekomst betreft, vertelde Kelley de raad: “Iran moet acties ondernemen om internationaal vertrouwen op te bouwen en de spanningen te de-escaleren en niet doorgaan met nucleaire provocaties die ernstige proliferatierisico’s met zich meebrengen.”
“De Verenigde Staten zetten zich volledig in om de zorgen van de internationale gemeenschap over het Iraanse nucleaire programma op te lossen door middel van diplomatie”, zei hij. “Helaas suggereren de acties van Iran dat dit doel niet hun prioriteit is.”
Iravani van Iran zei dat Teheran “hardnekkig heeft gewerkt om de JCPOA nieuw leven in te blazen” en “bereid is om de volledige uitvoering van zijn belofte over de JCPOA te hervatten zodra deze nieuw leven wordt ingeblazen.” Dat vereist dat de VS en alle andere partijen hun verplichtingen volledig nakomen, evenals “echte politieke aandacht”, zei hij.
En Nebenzia zei: “De Russische Federatie is er vast van overtuigd dat er geen alternatief is voor de JCPOA.”
