(Bloomberg, 23 december 2023) – Meer dan een jaar nadat president Vladimir Poetin 300.000 soldaten opriep om mee te vechten in de oorlog in Oekraïne, beginnen sommige van hun families te eisen dat ze naar huis komen.
Vrouwen, moeders en vriendinnen van gemobiliseerde Russische soldaten zijn protesten begonnen waarin ze het Kremlin oproepen om hun mannen terug te halen uit de oorlog. Hun beweging, ‘The Way Home‘, heeft meer dan 37.000 volgers op haar Telegram-kanaal ter ondersteuning van de oproepen tot demobilisatie van de troepen die in september vorig jaar werden opgeroepen.
Tot nu toe hebben de autoriteiten hun reactie beperkt tot het sturen van politie om organisatoren te waarschuwen niet te protesteren.
Hoewel het aantal betrokkenen nu relatief klein is, dreigt de beweging het Kremlin in verlegenheid te brengen nu Poetin zich voorbereidt op de presidentsverkiezingen in maart. Ambtenaren beweren dat er overweldigende publieke steun is voor de invasie in Oekraïne die al bijna twee jaar duurt zonder dat het einde in zicht is.
“Wij zijn voorstander van volledige demobilisatie, niet van rotatie. We willen niet dat iemand doormaakt wat wij hebben doorgemaakt”, zegt Maria, 26, uit Moskou, een activiste wiens vriend bij de eersten hoorde die opgeroepen werden.
“Persoonlijk wil ik dat de militaire operatie stopt. Hoe kun je je goed voelen over het feit dat er elke dag mensen sterven, dat iemands lichaam wordt opgegeten door ratten in de velden?”
Maria vroeg om haar achternaam niet bekend te maken en haar vriend niet te identificeren uit angst voor officiële represailles. Ze zei dat ze had verwacht dat het leger hem na zes maanden naar huis zou sturen vanuit Oekraïne, en daarna na een jaar, totdat “het volledige besef doordrong dat de autoriteiten onze mannen niet naar ons terug zullen brengen.”
Mobilisatie is een gevoelige kwestie voor het Kremlin. Poetins beslissing om de gedeeltelijke oproep te bevelen veroorzaakte een piek in de angst onder Russen over de oorlog en leidde tot een uittocht van honderdduizenden mensen die het land ontvluchtten om de dienstplicht te ontlopen.
Het Kremlin heeft suggesties voor een tweede mobilisatiegolf ontkend. Poetin zei dat er 617.000 Russische troepen zijn ingezet in Oekraïne. Hij erkende tijdens zijn marathonnieuwsconferentie vorige week dat de bezorgdheid van het publiek over een nieuwe dienstplicht een “brandende kwestie” is, terwijl hij volhield dat er nu geen behoefte aan is.
Uit enquêtes van het in Moskou gevestigde Levada Center blijkt dat driekwart van de Russen de invasie steunt, maar zo’n 60% maakt zich ook zorgen dat de oorlog kan leiden tot een algemene mobilisatie. Een meerderheid zegt voorstander te zijn van vredesonderhandelingen om het conflict te beëindigen.
Wijlen de leider van de huurlingengroep Wagner, Jevgeni Prigozjin, beloofde duizenden gevangenen, gerekruteerd uit Russische gevangenissen, vrijheid als ze zes maanden aan het front in Oekraïne zouden overleven. Het Russische Ministerie van Defensie stelde geen tijdslimiet voor de gemobiliseerde soldaten.
“De militaire elite van Rusland is tegen demobilisatie” en het is veelzeggend dat Poetin zijn herverkiezing aankondigde tijdens een bijeenkomst met mensen wiens kinderen in de oorlog stierven, zei Tatiana Stanovaya, oprichter van R.Politik, een politiek adviseur. Het Kremlin wil dat regionale gouverneurs de vrouwenprotesten “uitroeien” om te voorkomen dat ze steun krijgen, zei ze.
Woordvoerder Dmitry Peskov van het Kremlin en het Russische Ministerie van Defensie reageerden niet op verzoeken om commentaar.
Leden van de protestbeweging publiceerden deze maand een videomanifest waarin ze de mobilisatie aan de kaak stelden als “gelegaliseerde slavernij” en eisten een maximum van één jaar militaire dienst voordat dienstplichtigen naar huis worden gestuurd. Ze vroegen zich af of gemobiliseerde soldaten wel “vrijwillig in de gevechtszone waren”.
Organisatoren dragen witte hoofddoeken, een eerbetoon aan de beweging van moeders in Argentinië die campagne voerden voor de terugkeer van hun verdwenen kinderen tijdens de “Vuile Oorlog” van de militaire dictatuur van 1976-1983 tegen binnenlandse tegenstanders.
De deelnemers hebben hun zaak zonder succes voorgelegd aan wetgevers in de Doema en aan functionarissen in de presidentiële administratie.
Ongeveer 30 vrouwen protesteerden op 7 november op het centrale Theaterplein in Moskou en drongen er bij de autoriteiten op aan om “de gemobiliseerden naar huis te laten gaan”. De politie omsingelde de groep snel en zei dat ze moesten vertrekken.
Voorstanders van ‘The way home‘ legden ook bloemen bij de Eeuwige Vlam, het monument voor de doden van de Tweede Wereldoorlog buiten de muren van het Kremlin. Ze vroegen aandacht voor gemobiliseerde soldaten die waren gesneuveld, toen Rusland op 9 december de patriottische Dag van de Helden van het Vaderland vierde.
Dienstplichtige soldaten willen de oorlog verlaten, maar velen hebben “de hoop verloren”, zei Maria.
“Tegelijkertijd keren moordenaars, verkrachters en kannibalen, die uit de gevangenis worden vrijgelaten, na zes maanden terug naar huis. Ik heb het gevoel dat ik in een dystopie leef.”
