(Sonja Wind, Craig Stirling, Bloomberg, 6 januari 2024) – Zelfs als de Duitse economie in 2024 eindelijk weer begint te groeien, zal het moeite hebben om de nasleep van een van de zwakste jaarprestaties in een generatie van zich af te schudden.
Nu de industriële cijfers volgende week waarschijnlijk weinig verbetering zullen laten zien ten opzichte van het laagste punt in drie jaar, verwachten weinig economen dat de economie veel zal aantrekken. De regering zit in een keurslijf zit wat betreft het opvoeren van de investeringen en de dreiging van treinstakingen op de loer ligt. Een land dat lang werd gezien als de motor van de eurozone zoekt nu naar de ontsteking.
Artikel gaat verder na afbeelding.
“We zijn vrij pessimistisch over de Duitse groei dit jaar”, zegt Stefan Schneider, hoofdeconoom voor Duitsland bij Deutsche Bank Research. “Een combinatie van cyclische en structurele druk verplettert momenteel de hoop dat het land de knoop kan doorhakken en binnen afzienbare tijd kan terugkeren naar zijn eerdere groeicijfers van 1 1/2-2%.”
Hoewel enquêtes hebben gewezen op een mogelijke uitbodeming van de malaise in de verwerkende industrie, kunnen rapporten in de komende dagen ook onderstrepen hoe ver het land is gedaald.
De fabrieksorders bereikten in oktober bijna het laagste niveau sinds medio 2020 en economen verwachten dat de cijfers op maandag een stijging van 1% in november zullen laten zien, lang niet genoeg om de schade te herstellen. De export wordt dezelfde dag gepubliceerd.
Op dinsdag zullen de gegevens over de industriële productie – ook wegkwijnend op een vergelijkbaar laag niveau – laten zien of ook deze zich eindelijk begint te herstellen na vijf opeenvolgende maanden van dalingen.
Artikel gaat verder na afbeelding.
De algehele indruk zou kunnen wijzen op een tweede kwartaal van krimp, conventioneel omschreven als een recessie. Een volledigere indicatie zal beschikbaar zijn op 15 januari, wanneer Duitse ambtenaren de eerste nationale raming van de Groep van Zeven voor het bruto binnenlands product voor 2023 bekendmaken.
De Bundesbank voorspelt een kleine jaarlijkse daling van 0,1%, terwijl de Europese Commissie een daling van 0,3% voorspelt.
De enige keren in de afgelopen twee decennia dat Duitsland het slechter deed, was in 2009 – toen de wereldwijde financiële crisis woedde – en daarna tijdens de pandemische schok van 2020.
Het land strompelde naar 2023 en ontkwam net aan een alom voorspelde recessie, maar werd wel geteisterd door een crisis in de gasvoorziening na de inval van Rusland in Oekraïne, die nog steeds niet duurzaam is opgelost.
Het antwoord van de coalitie van kanselier Olaf Scholz was om de overgang naar klimaatvriendelijke energie te verdubbelen, maar de methode om dat te doen – speciale financieringsvehikels buiten de balans om – is net effectief verworpen door het hoogste Duitse gerechtshof.
Artikel gaat verder na afbeelding.
Ministers hebben sindsdien herschreven begrotingen voor zowel 2023 als 2024 in elkaar geflanst. Maar de grotere vraag hoe de economie moet worden geherstructureerd om jaren van onderinvestering goed te maken, blijft onopgelost. Omdat de regering worstelt met een grondwettelijk vastgelegde leenlimiet die vraagt om vrijwel evenwichtige begrotingen.
“De overgang naar een klimaatneutraal land en de grote investeringen die moeten worden gedaan voordat er op een bepaald moment inkomsten kunnen worden gegenereerd, dragen ook bij aan de onzekerheid”, zegt Gabriele Widmann, econoom bij Dekabank. “Dit is iets waar we dit jaar en de komende jaren last van zullen hebben.”
De politieke uitdaging voor Scholz wordt verergerd door de mogelijkheid van meer en langere treinstakingen, boeren die boos zijn over de afschaffing van subsidies en de opkomst van de rechtse Alternative für Deutschland. Die zal later dit jaar waarschijnlijk winst boeken bij regionale verkiezingen in haar bolwerken in het oosten van het land.
De economische problemen van Duitsland hebben niet alleen te maken met energie, maar ook met personeelstekorten die het op productie gebaseerde bedrijfsmodel onder druk zetten. En op een moment dat het Chinese BYD Co. zelfs Tesla heeft overtroffen als ‘s werelds grootste fabrikant van elektrische voertuigen. Dit zei de autolobby VDA op donderdag. Het zei ook dat de productie van personenauto’s vorig jaar nog steeds 12% onder het niveau van 2019 lag.
Tegen die achtergrond verwacht de Bundesbank dit jaar een totale groei van slechts 0,4%. Dat zou een verbetering zijn ten opzichte van 2023, maar nog steeds een van de slechtste resultaten deze eeuw, in combinatie met een inflatie die volgens ambtenaren langer zal aanhouden dan in andere grote economieën in de eurozone.
Schneider van Deutsche Bank zegt dat een nieuwe jaarlijkse krimp van 0,2% in het verschiet kan liggen, hoewel zelfs hij het vooruitzicht ziet van een opleving op termijn.
“De hoop is dat we vanaf het voorjaar, als met name de reële inkomens van huishoudens stijgen, de inflatie verder daalt en het optimisme van huishoudens misschien ook wat toeneemt, uit deze neerwaartse spiraal kunnen komen”, zegt hij. “De particuliere consumptie zal ons waarschijnlijk behoeden voor een aanzienlijke economische neergang.”
Artikel gaat verder na afbeelding.
Een econoom die daarentegen optimistischer is, is Stefan Muetze van Helaba, die denkt dat de combinatie van aantrekkende consumentenbestedingen, industriële vraag en investeringen in de groene transitie voor een groei van meer dan 1% kunnen zorgen.
“Onze stelling is dat het in 2024 beter zal gaan, ook in de industrie,” zegt hij. “We gaan ervan uit dat de export zich in de loop van het jaar enigszins zal herstellen.”
