Natasha White, Sheryl Tian Tong Lee, Bloomberg, 30 januari 2024 – Na het slechtste kwartaal in de geschiedenis van ongeveer twee decennia is de toekomst van Environmental, social and governance (ESG) opnieuw onderwerp van hevig debat.
Tegen een achtergrond van aanvallen door de Republikeinse Partij en matige rendementen hebben ESG-fondsen in de VS in de laatste drie maanden van 2023 netto meer dan 5 miljard dollar verloren.
In combinatie met een enorme daling in het tempo van de instroom in Europa, leed de wereldwijde markt voor fondsen die beweren milieu-, sociale of governancedoelstellingen na te streven, volgens Morningstar het afgelopen kwartaal voor het eerst ooit onder nettoverlossingen.
Voor sommigen is dit de laatste nagel aan de doodskist van een beleggingsstrategie die te gepolitiseerd is geworden om te overleven. Directieleden uit de sector die nauw betrokken zijn bij de cliëntenstromen in kwestie geven een ander beeld.
Valentijn van Nieuwenhuijzen, hoofd duurzaamheid voor openbare beleggingen bij Goldman Sachs Asset Management, zegt dat beleggers getuige zijn van een geleidelijk rijpingsproces dat uiteindelijk zal uitmonden in ESG-stromen die vrijwel gelijke tred houden met de rest van de markt.
“Naarmate de integratie van duurzaamheid in de basislijn toeneemt, zullen de algehele fondsstromen waarschijnlijk de bredere trends in de aandelen- en vastrentende markten weerspiegelen,” vertelde hij Bloomberg.
ESG wordt een hulpmiddel voor beleggers om ervoor te zorgen dat hun portefeuilles niet te veel worden blootgesteld aan één bepaald risico, zei hij.
“Duurzaamheidgerichte beleggers zijn steeds meer op zoek naar producten die zich richten op gedifferentieerde thema’s binnen ESG of die balans toevoegen aan bredere portefeuilles”, aldus Van Nieuwenhuijzen.
Hannah Lee, hoofd ESG-aandelenonderzoek van JPMorgan Chase & Co. voor de regio Azië-Pacific, zegt dat er weinig aanwijzingen zijn dat ESG op het punt staat te verdwijnen. Ze erkent ook dat de beleggingsstrategie een moeilijke periode doormaakt.
“Er is nog steeds veel vraag naar ESG-beleggen”, zegt Lee. “Maar de recente underperformance van duurzame fondsen is een uitdaging.”
Vorig jaar waren conventionele groene aandelen meestal een verliezende weddenschap, waarbij de S&P Global Clean Energy Index met meer dan 20% daalde. Tot nu toe is de index dit jaar met nog eens 10% gedaald.
Beleggers hebben in 2023 ruwweg 13 miljard dollar uit Amerikaanse ESG-fondsen gehaald, zo blijkt uit de gegevens van Morningstar. En ook al bleven de stromen naar Europese ESG-fondsen doorgaan, het was niet genoeg om de dalingen in de VS te compenseren. In totaal bedroeg de wereldwijde netto-uitstroom in het vierde kwartaal 2,5 miljard dollar, een historisch dieptepunt voor de ESG-fondsensector.
In Azië, waar ESG tot nu toe minder aanwezig was dan in de VS en Europa, heeft de zwakke prestatie van de strategie ten opzichte van de bredere markt niet geholpen, aldus Lee van JPMorgan. Morningstar schat dat er vorig kwartaal $ 1,2 miljard is uitgestroomd uit Japanse ESG-fondsen, terwijl de rest van Azië netto een verwaarloosbare totale instroom zag.
“De prestaties zijn een tegenwind gebleken” en “de stromen naar duurzaam beleggen binnen de regio zijn vertraagd”, zegt ze.
“Maar tegelijkertijd is het aandeel ESG-fondsen dat wordt beheerd volgens een wereldwijd mandaat gegroeid tot meer dan 50%.”
Lee zei dat het ook “opmerkelijk” is dat toezichthouders in verschillende jurisdicties ESG aan het vastleggen zijn in de beleggingsregels. Het resultaat is dat “duurzaamheid stevig op de agenda blijft staan”, zegt ze.
Anderen in de sector maken zich op voor meer tegenwerking.
“Gezien het uitdagende afgelopen jaar zal er waarschijnlijk “meer aandacht” zijn voor het vermogen van duurzaam beleggen om resultaten op te leveren, aldus Nicole Lim, een ESG-beleggingsmanager in vastrentende waarden bij Abrdn Plc. “Dit gaat verder dan bezorgdheid over de risico’s van greenwashing“, zegt ze.
Vermogensbeheerders moeten aantonen “dat duurzaamheid en het genereren van alfa hand in hand kunnen gaan”, aldus Lim. De sector staat onder toenemende druk om zijn claims te documenteren naarmate het regelgevend kader zich ontwikkelt, zei ze.
Uit de gegevens van Morningstar blijkt dat de terugbetalingen van klanten het afgelopen kwartaal een grotere deuk hebben geslagen in ESG-fondsen dan in conventionele portefeuilles.
De netto-uitstroom vertegenwoordigde een daling van 0,1% ten opzichte van het totale wereldwijde vermogen van duurzame fondsen. Voor het bredere fondsenuniversum was de netto-uitstroom gelijk aan 0,05% van het totaal, volgens de analyse van de onderzoeker.
ESG staat niet op het punt te verdwijnen, maar er zijn ook “dringende uitdagingen die moeten worden aangepakt”, aldus Lim.
De opmerkingen voegen nuance toe aan een debat dat vaak wordt gekenmerkt door hyperbool. Republikeinen beschuldigen ESG ervan dat het ouderwets, antikapitalistisch en anti-Amerikaans is. Puristen op het gebied van duurzaam beleggen hebben een hekel aan het label omdat het volgens hen is veranderd in een zinloze machine die vergoedingen genereert naarmate de uitstoot en ongelijkheid toenemen.
Bij BlackRock blijft CEO Larry Fink praten over het belang van de energietransitie. Hij heeft echter gezegd dat hij het ESG-label niet langer wil gebruiken omdat hij het te gepolitiseerd vindt.
De laatste keer dat ‘s werelds grootste vermogensbeheerder ESG noemde in een jaarverslag om zijn engagementprioriteiten met portefeuillebedrijven te beschrijven was in 2022, volgens een analyse van Bloomberg Law.
Over het algemeen praten leidinggevenden tegenwoordig veel minder over ESG. Vermeldingen van het label in winstgesprekken met analisten en beleggers in het vierde kwartaal daalden tot het laagste niveau sinds eind 2020, volgens gegevens verzameld door Bloomberg.
De polariserende aard van ESG heeft ertoe geleid dat een aantal vooraanstaande academici ervoor pleit om het label met pensioen te sturen.
Bob Eccles, een gasthoogleraar aan de Universiteit van Oxford die al meer dan tien jaar schrijft over duurzaamheid, heeft gezegd dat de term ESG moet worden vervangen. Door wat hij “materiële risicofactoren” noemt, die rekening blijven houden met belangrijke milieu-, sociale en bestuurskwesties bij het nemen van beleggingsbeslissingen.
“De term ‘ESG-beleggen’ zou gewoon moeten sterven”, aldus Eccles.
Beleggers kunnen nog steeds aandacht besteden aan de kwesties die ESG vertegenwoordigen, zelfs als ze niet gehecht zijn aan het label zelf. Dit zegt Elizabeth Pollman, een professor in de rechten aan de Universiteit van Pennsylvania, die in 2022 een werkdocument schreef waarin ze de oorsprong en het gebruik van ESG onderzocht.
Als voorbeelden noemt ze veiligheidskwesties bij Boeing, vakbondsinspanningen bij Starbucks en stakingen bij autofabrikanten. Allemaal duidelijke ESG-kwesties waar niet alleen ESG-beleggers zich zorgen over zouden moeten maken, zegt ze.
“Het nut van de term ESG is afgenomen naarmate de term in opspraak raakte, maar het bewustzijn over verschillende ESG-kwesties is gegroeid”, aldus Pollman.
Eccles zei dat zonder een goed gedefinieerde benadering van duurzaam beleggen, fondsstroomgegevens weinig echt inzicht zullen geven in wat beleggers echt denken.
“ESG-haters zullen de uitstroom vieren. ESG-liefhebbers zullen erom huilen,” zei hij. Voorlopig betekenen die cijfers echter “niets”.
