‘We zullen niets nalaten om te voorkomen dat Timmermans in dit land aan de macht komt!’. Wanneer Thierry Baudet deze uitspraak op een partijcongres van FvD had gedaan dan was het progressief-linkse deel der natie vol afschuw geweest. En terecht. Zeker als hij na een groot applaus van de leden het podium was opgekomen en zijn toespraak begon met een persoonlijke aanval op Timmermans en dit minuten lang volhield.
Dat hij Timmermans steeds als een grotere bedreiging voorspiegelde en dan de tijd nam voor het hoogtepunt met een duidelijk klemtoon bij de woorden ‘we zullen niets nalaten om te voorkomen dat’. Daar staat geen woord Chinees of Russisch bij. Codetaal in politieke oorlogstijd. Alles voor applaus. We doen er echt alles aan. U kunt op ons rekenen.
De zin van Frans komt binnen in de top 100 van foute politieke zinnen. Wilders staat er vaker in. Herinnert u zich deze nog?: ‘Willen jullie meer of minder Marokkanen? Minder, minder. Dan gaan we dat regelen.’ Dat blijft natuurlijk een heel fout cliché toppertje in de lijst van politiek wansmaak. Het is blijkbaar niet alleen voorbehouden aan politici van de rechterkant. Zogenaamde onschuldige soundbites in een zaal gooien die al vol met adrenaline is.
Laat duidelijk zijn dat Wilders niet het onschuldige lammetje is dat hij soms speelt bij een kwaadaardig koekje van eigen deeg. Maar iedere politicus heeft recht op bescherming. Ook bij een onheuze aanval van de goede Timmermans.
De leider van PvdA/Groenlinks denkt heel goed na over zijn speeches. Ook medeschrijvers, voorlichters en adviseurs doen dit. De woorden ‘niets nalaten’ zijn bewust door hem uitgesproken. Of toch niet? In de tekst die journalisten van tevoren kregen stond “niet nalaten.” Dat is wat anders. Timmermans maakte er ‘niets nalaten’ van. Toch een Freudiaanse verspreking?
Wanneer je in je opbouw van je speech – en al veel jaren lang – Wilders wegzet als een groot gevaar voor de democratie, wanneer je eigenlijk zegt dat hij levensgevaarlijk is, want dat staat er tussen de regels, dan roep je feitelijk – met de woorden ‘niets nalaten’ – op tot alles doen om hem te stoppen.
Of Wilders levensgevaarlijke ideeën heeft, is bij de beoordeling van de woorden van Timmermans irrelevant. Er zijn politieke spelregels en uiteindelijk is het woord aan de kiezer waarbij er tevens een rechtssysteem is dat uiteindelijk oordelen geeft. De woorden kunnen een opruiende werking hebben, zeker in het licht van de gehele speech (de context) en alle andere opmerkingen over en aan Wilders gericht gedurende de afgelopen jaren.
In de politiek is een hondenfluit het gebruik van suggestieve (of gecodeerde) taal in berichten om bijvoorbeeld steun van een bepaalde groep te verwerven, ze tot actie aan te zetten of iemand of een groep te stigmatiseren. Een bedenkelijke tactiek die je steeds vaker bij rechts en links ziet. En nu dus weer. Wat nu verder? Gaat het weer uit de hand lopen?
De aangifte van Wilders heeft weinig juridische kans van slagen, maar dat de toespraak van Timmermans abject is en een vorm van een dog whistle tactiek, is duidelijk.
Maakt het iets uit dat Wilders of anderen ook foute, opruiende en gevaarlijke uitspraken doen? Neen, de ene fout is geen legitimering voor de andere. Timmermans speelt het spel niet alleen hard, maar ook gevaarlijk. Dat Wilders idiote en kwaadaardige uitspraken doet, maakt in deze niet uit. Zo werken ethiek en het recht niet.
We weten dat polarisaties sinds het begin van deze eeuw gemeengoed zijn. De moorden op Fortuyn en Van Gogh door respectievelijk een extremistische klimaat/dierenrechtenactivist en een fundamentalistische moslim staan op ons collectieve netvlies. Ik noem bewust de radicale hoeken van waaruit zij vandaan komen, omdat de dreigingen voor de democratie niet alleen in rechts-populistische en rechtsextremistische kringen liggen. Er zijn diverse gevaren in een tijd vol met potentiële kruitvaten, waarbij politici lucifers geven aan hun achterbannen.
‘Alles’ doen, betekent voor sommigen het uitschakelen van. En alles is dan gewoon zonder beperkingen. Waarom koos Timmermans niet voor de frase ‘we zullen alles doen binnen de spelregels van de democratie om Wilders van de macht weg te houden.’ Of één van de vele varianten. Waarom niet met wat meer inhoud, stijl en klasse?
Er is blijkbaar met opzet gekozen voor het woord ‘alles’ zonder nuanceringen. Terwijl Geert Wilders sinds november 2004 door de vele en ernstige bedreigingen 24 uur per dag bewaking nodig heeft om te voorkomen dat ook hij vermoord wordt door extremisten. Dan zijn de woorden van Timmermans toch olie op het vuur gooien? Het is geen framing van rechts om ‘alles’ zo te zien.
Één van de problemen is het politiek hooliganisme, of het nu van Wilders, Baudet of in dit geval Timmermans komt. Zoals we bij voetbalwedstrijden zien. Spelers die over de grenzen gaan met supporters die zich als tuig gedragen. We zien hufterig gedrag van politici met stemmers/volgers die er een schepje bovenop doen.
U bent voor of tegen. Het gaat er niet om wat iemand zegt maar wie het zegt. We denken in bondgenoten en vijanden. Met heel veel drogredeneringen en simpele ‘oplossingen’.
Is het slim wat de PvdA/Groenlinks leider deed? Dat is een andere relevante vraag. Voor de eigen achterban is het een cadeau. ‘Hij is een gevaar’, maar voor anderen wordt Wilders juist weer het slachtoffer. Timmermans trekt er geen kiezers bij de PVV of andere partijen op rechts mee weg. Het is een preek van hel en verdoemenis. Wat als Wilders aan de macht komt? De linkse dominee spreekt. Zo ziet de PVV aanhang het.
Het is ook bewezen dat dit soort uitspraken averechts werken. Een groot deel van de speech ging over Wilders en niet over de plannen van de PvdA/Groenlinks. Het is gratis publiciteit voor Wilders en leidt af van discussies over beleid bij tal van uitdagingen waar Nederland en Europa voor staan.
Soms denk ik aan het Goede Doel. Waar kan ik heen. Waar kunnen de gematigden heen met hun stem?
Het congres was een martelgang. Bewust kies ik voor dit woord. Net zoals alle politici, denkers, wetenschappers, journalisten en schrijvers. Die kiezen bewust hun woorden. Ook gij, Frans. Ik zie even Brutus voor mij. Ja, weer bewust gekozen woorden. De martelgang van een radicaal linksprogressief congres. Met een lege leuzen-politiek. Voor applaus. Het leek wel op een FvD-bijeenkomst. Maar dan iets anders of soms ook weer niet.
Antizionisme, anti-Israël, anti-Wilders, anti-discriminatie, anti-racisme, pro-Oekraine pro-wapensteun, pro-Palestijnen, pro-transgenders, pro-klimaat, heel voorspelbaar maar steeds radicaler. In voor of tegen. Samenwerkende partijen die in anti en pro denken en elkaar ophitsen. Zonder al teveel nuance en in afwezigheid van elkaar bevragen om te onderzoeken.
Er blijft weinig over in deze hysterische, gepolariseerde hufterigheid van hedendaagse politiek. Slecht theater met schreeuwende B-politici en veel propaganda en soundbites voor de achterbannen. Weer bewust gekozen woorden zoals Frans, Geert, Thierry en Dilan en hun gevolg ook steeds doen.
Wie de peilingen in de gaten blijft houden, ziet dat één op de drie zetels nu naar de PVV zou gaan. Dat rechts op meer dan 90 zetels staat en de grens van 100 nadert. Links-progressief slaat nog steeds vooral zichzelf om de oren en anderen. Sadomasochistische politiek. Waarvan rechts profiteert. En nog steeds zien partijen op de linker en progressieve zijde niet dat ze uit hun arrogante morele gelijk hebbende schaduw moeten stappen. Veel kiezers hebben (of zien) andere problemen dan zij. Dat zijn ook realiteiten. Je kunt gelijk hebben, maar gelijk krijgen is een ander verhaal. Kent u deze klassieker nog?
En op de rechterflank? Tja, deels armoede troef. Soms eng en gevaarlijk. Bewust gekozen woorden. Leveren PVV, BBB, FvD haalbare oplossingen?Neen, meestal niet. Vasthouden aan hun soms foute ideologie en verkeerde overtuigingen met vooral veel kortetermijndenken en eigenbelang. Daar winnen en helpen we de vrede, de natuur, de zorg, het klimaat, de dieren en de mensen niet mee.
Oplossingen en samenwerkingen zullen vanuit andere richtingen moeten komen. Nog steeds uit het midden met wel wat radicalere strategieën en tactieken. Daar vragen crises om. Maar zonder zinderende politieke polarisaties. Sta daar boven. Kopieer het gedrag niet. Fout is fout. Aanvallen op Timmermans en recent de jachten op Kaag zijn misselijkmakend fout, net zoals het demoniseren, ja dat was het, van Fortuyn en nu de persoonlijke aanvallen op Wilders.
Kunnen links-progressieve politici en -stemmers objectiever naar andere werkelijkheden kijken en willen ze wegblijven van de middelen die rechts-populisten en rechtsextremisten inzetten? Het is haast een Shakespeariaanse opgave dat hopelijk niet in een klassiek drama eindigt.
Mag het weer eens over de inhoud gaan binnen de politiek en samenleving? Graag met geldige en juiste argumenten. Met over alle zijden van het politieke spectrum gewone meerderheden voor beleid binnen de regels van de democratische rechtsstaat? Met dualisme, misschien een zaken- en extraparlementair kabinet en liefst binnen een andere politiek systeem?
Regeren wordt steeds lastiger. Je ziet het bij alle democratieën. Tweedelingen en eigenlijk steeds een dictatuur van een tijdelijke meerderheid. Alles of niets, is de strijdkreet. Met die polarisaties die samenwerken haast onmogelijk maakt. Het uitschakelen van politieke tegenstanders, op welke manier ‘alles’ dan wel of niet mag inhouden geeft geen oplossingen voor urgente en ernstige problemen en crises.
Fortuyn is gedemoniseerd en vermoord, Kaag is ook gedemoniseerd en weggejaagd en Wilders en Timmermans vallen elkaar onder de gordel aan met gevaarlijke woorden die tot oppakken van wapens door verwarde achterbannen kunnen leiden.
De opruiende woorden bieden geen oplossingen maar leiden er alleen maar toe dat de haat toeneemt, de problemen groter worden en dat de democratische rechtsstaat verder onder druk komt te staan.
Misschien kunnen alle politieke en burgerlijke hooligans eens in de spiegel kijken. Doe even normaal, zeiden zij ooit tot elkander in een debat.
Kunnen we weer iets normaler doen in dialogen, speeches, debatten en op social media? Tikkie meer op de inhoud en minder op de man/vrouw?Minder tokkie gedrag. Sorry.
Het debat met en in andere woorden. Met politiek beleid soms over rechts en soms over links. Zo werkt de democratie. Niet door het monddood maken van je politieke tegenstanders. Iets meer stijl en inhoud graag. Van Geert, maar ook van Frans, mij en van jou.
